SHAHPAR-RAD, Katayoun Université Hakim Sabzévari , HOSSEINZADEH, Azine Université Hakim Sabzévari

Orphée à mille visages, Cocteau, Anouilh, Barahéni

26058

Tantôt hommage à la grandeur et à l’intemporalité de la littérature antique, tantôt revêtement symbolique de l’expression des problèmes d’ordre historique ou personnel, la réécriture et la reprise des mythes ont, de tout temps, séduit de nombreux auteurs à travers le monde entier. Mythe de l’amour impossible et de la lutte contre le destin, l’histoire d’Orphée a fait l’objet de multiples réadaptations, depuis l’Antiquité jusqu’à nos jours. En France, dans la première moitié du XXème siècle, Cocteau et Anouilh ont repris ce mythe dans deux pièces de théâtre, le premier pour exorciser un mal être profond suivant un point de vue philosophico-mystique et le second pour mettre en relief le pessimisme dominant durant les années de la seconde guerre mondiale. Or, si ces deux auteurs ont préservé la trame générale de l’histoire, l’auteur iranien Réza Barahéni convoque quant à lui l’histoire d’Orphée et en donne une version fragmentée, n’utilisant que certains éléments du mythe, dans le Livre V de Shéhérazade et son romancier (2ème éd.) ou l’Aushwitz privé du docteur Charifi et ce, pour étoffer et enrichir un épisode autofictionnel.

بازنويسي را گاهي بايد مترادف سترگي و بي‌زماني ادبيات باستان تلقي كرد و گاهي نيز پوششي نمادين، با هدف بيان دغدغه-هاي تاريخي يا شخصي. از اين روست كه بازنويسي اسطوره‌ها توجه بسياري از نويسندگان را به‌خود جلب كرده‌است. از اين شمار، مي-توان به اسطورۀ اورفه اشاره كرد كه از عهد باستان تا به‌امروز، بازگوي ناممكن‌بودگي عشق است و بي‌ثمري تلاش براي دگرگوني سرنوشت. در نيمۀ نخست قرن بيستم، كوكتو و آنوي از اورفه در تدوين دو نمايشنامه سود جستند؛ كوكتو با هدف رهايي و به‌درجستن از اندوهي ژرف و با تكيه بر ديدگاهي فلسفي و عرفاني، آنوي با هدف پررنگ جلوه دادن بدبيني حاكم بر اروپاي درگير در جنگ جهاني دوم. در اين بين، اگر اين دو بافت كلي داستان را آنگونه كه در شكل نخستينش بود وحفظ كردند، در مقابل، براهني با فراخواندن اين اسطوره و ارائۀ برداشتي منقطع از سرنوشت او، تنها برخي از شاكله‌ها را برمي‌گزيند و، در كتاب پنجم رمان آزاده خانم و نويسنده اش، ماجراي اورفه را دستاويزي قرار مي‌دهد براي غنابخشيدن و قوام دادن به روايتي تخيلي از زندگي خويش. بدينسان، نگاه مشرق‌زميني اين نويسنده به بازتاب انديشۀ چندفرهنگي او و تفاوتش با ديدگاه نويسندگان غربي بدل مي‌شود.

245

Orphée , Cocteau , Anouilh , Barahéni , réécriture

Plume (Revue Semestrielle de IAssociation Iranienne de Langue et Litterature Francaises( AILLF)

20

264

اورفه، اسطوره‌اي هزارچهره كوكتو، آنوي و براهني

2020