شناسايي و تدوين معيار سنجش عقلانيت مصرف كننده

مصرف مثل ديگر رفتارهاي انسان مي تواند عقلاني يا غيرعقلاني باشد؛ ولي نظريه هاي كنوني در حوزه تحليل عقلانيت مصرف كننده فاقد معياري ميان ذهني(مشترك بين همه افراد) براي تفكيك رفتارهاي عقلاني و غيرعقلاني مصرف هستند. در اين پژوهش كوشش شده است تا با استفاده از روش هاي تركيبي كيفي و كمي، يك معيار ميان ذهني براي سنجش عقلانيت مصرف شناسايي و تدوين شود. در فاز اول پژوهش مصاحبه هاي عميق با يازده نفر از خبرگان حوزه اقتصاد، رفتار مصرف كننده و جامعه شناسي انجام شد. با اجرا و بررسي مصاحبه هاي صورت گرفته، 12 شاخص براي تعريف مصرف غيرعقلاني استخراج شد. اين شاخص ها با مراجعه مجدد به خبرگان مورد تاييد قرار گرفت؛ سپس با طراحي پرسشنامه اي مبتني بر اين شاخص ها اين پرسشنامه در ميان نمونه اي 450 نفري از مصرف كنندگان تهراني توزيع شد كه 428 پرسشنامه گردآوري و درنهايت 417 پرسشنامه مورد تاييد قرار گرفت. 12 شاخص شناسايي شده در مصاحبه با استفاده از تحليل عاملي اكتشافي به سه مفهوم تقسيم بندي شد. اين مفاهيم به ترتيب عقلانيت مالي، عقلانيت اجتماعي و عقلانيت كاركردي نام گذاري شدند. آزمون هاي انجام شده نشان داد كه ابزار سنجش طراحي شده توانايي و استحكام لازم براي سنجش مقوله مصرف غيرعقلاني را دارد.