عوامل تعيين‌كنندۀ پذيرش خروج دام از جنگل و ساماندهي جنگل نشينان (مورد مطالعه: منطقۀ نكاچوب استان مازندران)

Determinant factors of adoption of exiting animals from forest and reintegration forest dwellers: A case of Nekachub area of Mazandaran province

پرورش دام مازاد غيرمجاز در جنگل نوعي تهديد براي پايداري جنگل‌ها محسوب مي‌شود. براي كاهش فشار دام بر جنگل‌هاي شمال كشور برنامه‌هاي مختلفي مانند طرح خروج دام از جنگل و ساماندهي جنگلنشينان اجرا شده است. اما؛ پرسش اين است كه پذيرش اين طرح در بين جنگلنشينان چگونه بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسي ارتباط ويژگي‌هاي فردي، اجتماعي، اقتصادي و روان‌شناختي جنگلنشينان با پذيرش طرح خروج دام از جنگل و ساماندهي جنگلنشينان انجام‌گرفته است. بدين منظور با استفاده از روش تحقيق توصيفي و فن پيمايش، 100 نفر از جنگلنشينان منطقۀ طرح جنگلداري نكاچوب مازندران به‌صورت تصادفي بررسي شدند. جمع‌آوري اطلاعات با استفاده از پرسشنامه انجام گرفت كه روايي و پايايي آن با مطالعۀ راهنما تائيد شد. درمقايسۀ افرادي كه طرح را پذيرفتند با كساني كه آن را نپذيرفتند مشخص شد كه گروه پذيرنده داراي خانوار كم جمعيت‌تر، تعداد گاو و گوسالۀ كمتر، درآمد كمتر از راه دامداري، ميزان باغ كمتر، درآمد بيشتر از منابع غير از دامداري و كشاورزي، ميزان سفر بيشتر در هر ماه به نزديك‌ترين شهر و ميزان شركت بيشتر در كلاس‌هاي آموزشي يا ترويجي مرتبط با طرح خروج دام از جنگل و ساماندهي جنگلنشينان ميباشند. تحليل رگرسيون لجستيك نشان داد كه از بين عوامل مورد بررسي، پنج عامل يعني تعداد دفعات دريافت وام براي دامداري، تعداد دفعات سفر به نزديك‌ترين شهر، مشورت اداره‌هاي دولتي قبل از اجراي طرح با پاسخگويان، گرايش به ريسك و ميزان آسيب‌پذيري معيشت، اصلي‌‌ترين عوامل مؤثر بر پذيرش طرح از سوي جنگلنشينان است و براساس آنها مي‌توان به پيش‌بيني پذيرش اين طرح اقدام كرد.

Forests have been threatened by exceed domestic animals in forests. Some plans like the plan of exiting animals from forest and reintegration forest dwellers are implemented to reduce pressure on the forests of northern Iran. But the question can be proposed of how the acceptance of the project among forest dwellers is and what factors affect it. The aim of this research was to examine the relationships between demographic characteristics, socio-economic and psychological factors of forest dwellers and accepting the plan of exiting animals from forests and reintegration of forest dwellers. Using descriptive research and survey technique, 100 forest dwellers were studied randomly in Nekachub forestry plan area of Mazandaran province. Data was collected through questionnaire which its validity and reliability were confirmed by a pilot study. Results of comparing two groups of adopters and non-adopters of the plan revealed that adopters group has less crowded households, less cattle and calves, less income from husbandry, less garden, more income from agriculture and non-husbandry sources, more trip to nearest town each month, more participation in training and extension classes about exiting animals from forests and reintegration forest dwellers. Logistic regression analysis showed that five demographic factors, i.e the number of loans for livestock, the number of trip to nearest town each month, consultation of government departments with forest duelers before the implementation of the plan, respondent’s attitude toward risk and the degree of livelihood vulnerability of the plan are the main effective and predictive factors for the adoption of exiting animals from forests and reintegration forest dwellers plan