تغييرات زماني كربن زي‌تودۀ ميكروبي و سهم ميكروبي در تودۀ راش آميخته (مطالعۀ موردي: طرح جنگلداري دكتر بهرام‌نيا-گرگان)

Temporal variation of microbial biomass carbon and microbial quotient in a mixed beech stand (Case study: Dr. Bahramnia forestry plan, Gorgan)

كربن زي‌توده و سهم ميكروبي خاك از شاخص‌هاي زيستي حساس به تغييرات ايجاد‌شده در بوم‌سازگان‌هاست كه در بررسي كيفيت خاك به آنها توجه مي‌شود. اين پژوهش با هدف بررسي اثر اجراي شيوۀ جنگل‌شناسي تك‌گزيني در سال 1392 بر تغييرات ماهانه و فصلي كربن زي‌توده و سهم ميكروبي در تودۀ راش آميخته انجام گرفت. به ‌اين منظور دو تودۀ دخالت‌نشده (تودۀ شاهد) و مديريت‌شده به‌ شيوۀ تك‌گزيني از جنگل آموزشي- پژوهشي دكتر بهرام‌نياي گرگان انتخاب شد. در هر يك از توده‌ها، شش قطعه‌ نمونه (سه قطعه‌ نمونه در زير تاج‌پوشش و سه قطعه‌ نمونه در روشنه‌هايي با مساحت حدود 400 متر مربع) با ابعاد 3 در 3 متر مستقر شد. نمونه‌برداري از عمق 10-0 سانتي‌متري خاك به‌صورت ماهانه و به‌مدت يك سال در سه نقطۀ تصادفي از قطعات نمونه انجام گرفت و براي هر نمونه كربن زي‌تودۀ ميكروبي، كربن آلي، دما و رطوبت خاك تعيين شد. نتايج نشان داد با وجود تغييرات اندك در كربن آلي خاك (4/55-3/01 درصد در تودۀ شاهد و 4/51-3/4 درصد در تودۀ مديريت‌شده)، كربن زي‌تودۀ ميكروبي و سهم ميكروبي در فصول و ماههاي مختلف سال نوسان زيادي داشتند. در فصول پاييز و بهار بيشينه و در زمستان و تابستان كمينة كربن زي‌تودۀ ميكروبي مشاهده شد. ميانگين سالانۀ كربن زي‌تودۀ ميكروبي در توده‌هاي شاهد (22/66 ± 933/56 ميلي‌گرم بر كيلوگرم خاك خشك) و مديريت‌شده (22/92 ± 940/44 ميلي‌گرم بر كيلوگرم خاك خشك) از نظر آماري مشابه بود. نتايج بيانگر پتانسيل تودۀ مديريت‌شده در حفظ تعادل پس از اجراي شيوۀ تك‌گزيني و موفقيت در اجراي صحيح اين شيوه براساس اين شاخص‌هاي زيستي است.

Microbial biomass carbon (MBC) and microbial quotient has been utilized as sensitive indicators to changes in ecosystems that are considered in soil quality studies. This study aimed to investigate the effects of selection system on the seasonal and monthly variations of MBC and microbial quotient in mixed beech stand which was performed in 2013. For this purpose, two stands including control and forest managed by selection system in Dr. Bahramnia educational and research forest in Gorgan province, Iran. We selected 6 (3×3 meters) sample plots within each stand (3 sample plots under closed canopy and 3 sample plots under the canopy gap with an area about 400 square meters. Three soil samples were taken from 0-10 cm depth at three random points within sample plots. For each soil sample, MBC, organic carbon, soil temperature and moisture were measured monthly in each sample plots within one year. Results showed that there were many fluctuations in MBC and microbial quotient in different seasons and months through the year despite the inconsiderable variation of soil organic carbon (3.01-4.55 percent in control stand and 3.04-4.51 percent in the managed stand). The highest and least amount of these two parameters were in autumn and winter, respectively. MBC mean in control stands (933.56± 22.66 mg.kg-1) were statistically similar with managed stand (940.44± 22.92 mg.kg-1) through the year. The results indicate the potential of managed stand in maintaining the balance after implementing the selection system method and the success of the implementation of this method based on these biological indicators.