نقد دريدا بر روايت‌هاي «دوستي» در تاريخ انديشه سياسي

دوستي در تاريخ انديشه سياسي همواره مورد توجه بوده است. ارسطو نخستين فيلسوفي است كه در فلسفه‌ سياسي خود، جايگاه خاصي را براي دوستي در نظر مي‌گيرد و پس از آن، سنتِ توجه به دوستي در تاريخ انديشه سياسي تداوم مي‌يابد. روايت‌هاي متفكران و فيلسوفان سياسي از دوستي تفاوت‌هاي جدي با يكديگر دارد؛ اما ژاك دريدا، فيلسوف معاصر، معتقد است كه اين روايت‌ها مبتني بر شاخص‌هاي مشتركي هستند كه آن­ها را مخدوش مي‌سازد و آن خودمحوري و تأكيد بر همانندي به جاي تفاوت است. اين مقاله در پي آن است كه با بررسي روايت‌هاي دوستي در تاريخ انديشه سياسي، نقد دريدا بر آن را مورد تحليل قرار دهد. دريدا با برقراري پيوند ميان دوستي و مفاهيمي مانند آزادي و مسئوليت، اين مقوله را بازنمايي "برادري" در شعار سه‌گانه "آزادي، برابري، برادري" مي‌داند. در نظر دريدا، ما در عرصة سياسي و اجتماعي همواره هم با "برادر - دوست" طرف هستيم و هم با "برادر - دشمن" و از همين ­رو، بايد بياموزيم كه خود محوري‌هاي كودكانه را فراموش كنيم و تفاوت ميان خود و ديگري را بپذيريم. توازن ميان هويت فردي و تفاوت به­ سختي به دست مي‌آيد و مستلزم شجاعت و بخشندگي است. دوستي واقعي، آمادگي براي هديه‌ دادن است، نه تنها به دوست، بلكه به دشمن و از همين­ رو، روايت‌هاي دوستي در انديشه سياسي كه مبتني بر ستايش شباهت‌ها و خودشيفتگي هستند، مخدوش و متزلزل ­اند.