تحليل امكان تقرّب هنر به مفاهيم ديني

هدف: هنر به عنوان زبان قدسي و آسماني هميشه در كنار دين حضور داشته و بار انتقال مفاهيم ديني را بر دوش كشيده است. در دوران مدرن ميان دين و هنر فاصله افتاده است. در اين پژوهش به دنبال اين بوديم كه كدام هنر توان انتقال مفاهيم ديني را دارد و كدام دسته از هنرها چنين توانايي ندارند. روش: نوشتار حاضر در گردآوري اطلاعات از روش كتابخانه اي و در استنتاج از روش توصيفي تحليلي بهره برده است. يافته ها: با ملاك صورت (فرم) مي توان نسبت هنر با دين را تعريف و هنر را به دو دسته هنرهاي مقرّب و هنرهاي مبعد تقسيم بندي كرد. نتيجه گيري: هنرهاي مقرّب هنرهايي اند كه امكان تقرّب هنر به مفاهيم ديني را فراهم مي آورند؛ با اين ويژگي كه چندان به جزييات نمي پردازند و با كمك نمادها موضوع اثر را به نمايش مي گذارند. مخاطب در اين دست هنرها، انساني منفعل نيست؛ بلكه با كمك اوست كه اثر هنري تكميل مي شود. هنرهاي اسلامي بيشتر از نماد استفاده مي كنند و به واسطۀ نماد، منظور خود را به مخاطب منتقل مي كنند و آسيبي به مفهوم ديني اثر وارد نمي كنند. هنر مقرّب مي تواند مفاهيم ديني را با حفظ چارچوب آن به مخاطب منتقل كند؛ اما هنرهاي مبعد، هنرهايي اند كه تلاش مي كنند همۀ جزييات را به تصوير بكشند و كوچك ترين نكته اي را فرو نمي گذارند؛ در حالي كه تلاش براي نمايش جزييات در امور غير محسوس، موفّقيت آميز نيست؛ زيرا از يك سو اصرار دارد تصوير همراه با جزييات امر غير محسوس را نمايش دهد و از سوي ديگر، تصويري از امر غير محسوس نزد خود ندارد. در نتيجه، تصوير تحريف شده و جعلي از امور غير محسوس ديني ارائه مي دهد. روشن است كه اين دست هنرها نمي توانند واسط ميان مخاطب و پيام ديني باشند