تحليلي بر شخصيت عبيدالله بن حر جعفي و جايگاه او در تحولات عراق (از خلافت علي(ع) تا روي كارآمدن مروانيان)

يكي از مسائل مهم در تاريخ اسلام، تبيين ميزان و چگونگي نفوذ شخصيت ها در تاريخ است. اشراف و رجال قبيله اي، در قرن نخست هجري و تحت حمايت اميران و خلفاي اموي و غلبه فرهنگ قبيله اي بر جامعه اسلامي، فرصت ظهور و عمل بيشتري يافتند و در تحولات اجتماعي و سياسي، سهم موثري را ايفا كردند. در اين تحقيق، به نقش و جايگاه يكي از اين رجال قبيله اي پرداخته ميشود. عبيدالله بنحرّ جعفي، از مشاهير قبيله جعفي است كه منابع اسلامي اطلاعات پراكنده و ناقصي را در باره او ارائه دادهاند. ظهور عبيدالله جعفي، همزمان با تحول در ساختار قدرت سياسي و تكوين جريانهاي مهم فكري اسلامي بود. وي از جمله شخصيت هاي نظامي و اجتماعي است كه در دوران اسلامي، تحت تاثير تربيت قبيله اي و شرايط اجتماعي و سياسي حاكم بر عراق رشد كرد و به دليل برخورداري از موقعيت اجتماعي، مهارت نظامي و اتخاذ ديدگاه ها و مواضع متفاوت و موثر نسبت به جريان ها و حوادث تاريخي، مورد توجه معاصران و متون اسلامي قرار گرفت. بررسي ابعاد شخصيتي عبيدالله و ميزان و چگونگي نفوذ تاريخي وي، مسئله اصلي اين تحقيق است. در اين نوشتار، سعي بر آن بوده تا با ارزيابي اخبار و گزارش هاي موجود پيرامون عبيدالله جعفي، جايگاه سياسي و اجتماعي او در تحولات تاريخ اسلام تبيين و تحليل گردد. روش تحقيق در اين مقاله، اسنادي، توصيفي و تحليلي است كه با استفاده از متون مختلف اسلامي انجام گرفته است. فايده اين تحقيق، آن است كه با ارزيابي ميزان همبستگي نقش انسان با تاريخ، بخشي از مسائل مهم در تحليل تاريخ تحولات اسلامي قرن اوّل هجري پاسخ داده خواهد شد.