ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ژﺋﻮﺷﯿﻤﯿﺎﺋﯽ رﺳﻮﺑﺎت آﺑﺮاﻫﻪاي ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان ﻏﻨﯽﺷﺪﮔﯽ ﺗﻮزﯾﻊ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻤﯽ و ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺳﻤﯽ در ﺑﺮﮔﻪ 1:100000 ﭘﺎرﯾﺰ

Geochemical analysis of stream sediments to study the enrichment and distribution patterns of toxic and potentially toxic elements in 1:100000 Pariz

تعيين منشاهاي احتمالي برخي عناصر بالقوه سمناك و نحوه پراكندگي آنها در رسوبات سطحي منطقه پاريز با استفاده از روش هاي آماري چند متغيره و شاخص زمين انباشت از اهداف اصلي اين پژوهش به شمار مي روند. در اين مطالعه 218 نمونه از رسوبات منطقه پاريز در استان كرمان به منظور بررسي 8 عنصر بالقوه سمي مس، موليبدن، كبالت، نيكل، آرسنيك، كروم، سرب و روي برداشت و در آزمايشگاه سازمان زمين - شناسي و اكتشافات معدني كشور با دستگاه ICP - MS تجزيه گرديد. نتايج تجزيه ها با به كار گيري ضريب همبستگي اسپيرمن، تحليل مولفه هاي اصلي، ضريب غني شدگي و نقشه هاي پهنه بندي خطر عناصر با استفاده از شاخص زمين انباشت در منطقه مطالعاتي تفسير شدند. در الگوي اصلي براي شدت آلودگي و منشا احتمالي عناصر تعيين شدند. الگوي اول شامل عناصر روي، كروم، نيكل و كبالت است كه آلودگي خاصي را نشان نمي دهند و از آميزه هاي رنگين و رسوبات آتشفشاني منشا گرفته اند. عناصر مس، موليبدن، آرسنيك و سرب در گروه دوم قرار مي گيرند و آلودگي بالايي در منطقه ايجاد كرده اند. منشا اين عناصر احتمالا واحدهاي سنگ شناختي گرانوديوريني، داسيتي و شيل هاي موجود در منطقه است. با توجه به آلودگي شديد اين عناصر اطراف نواحي معدن كاري مس سرچشمه مي توان گفت كه گسترش آنها وابسته به فعاليت هاي بشر بوده است.

The main objective of this study is to determine the possible sources and spatial distribution of some PTEs in surficel sediments of Pariz region in Kerman province by means of statistical multivariate analysis, enrichment factor and Geo-accumulation index. In the following survey, 8 PTEs “Cu, Pb, As, Mo, Cr, Co, Zn and Ni” from Pariz region have been analyzed using ICP-MS instrument in Geological Survey of Iran (GSI). The results of the analyses have been studied using Spearman correlation coefficient, Principal Component Analysis (PCA) and PTEs distribution map using Geo-accumulation index. Two main scenarios have been identified for pollution intensity and sources of these PTEs. The first scenario consists of Zn, Cr, Co and Ni elements which does not demonstrate obvious pollution patterns, originated mainly from Coloured Mélange and volcanic sediments. While Cu, Mo, As and Pb are classified in second group and cause high pollution in the region. The possible sources for the PTEs in the second group is probably Granodiorites and Dasites rocks and shales existed in the geological formation of in the study area. The substantial pollution of the second-group elements in the vicinity of Sar Cheshmeh Copper mine and Dareh Zar Gold mine demonstrate the anthropogenic source of these elements distribution.