ايده اي پارادايمي در نقد عقلِ تاريخي در اسلام

Paradigmatic Ideas in the Critique of Historical Reason in Islam

اگر بپذيريم كه هرگونه تفسير از ميراث انديشگي اسلام بر يك چارچوب از انگاره‌ها و مفاهيم، كه عنوان عقل تاريخي مي­ گيرد، مبتني است؛ در آن صورت تداوم ساختار اين عقل تاريخي زمينه‌سازِ ناكارآمديِ روايت‌هاي تاريخي مسلمانان در پاسخ به دشواره‌هاي جامعه معاصر مي‌شود. بر همين اساس چگونگي گسست معرفتي از انگاره‌هاي عقل تاريخي در اسلام دشواره‌اي تلقي شد كه مقاله درصدد پاسخ بدان برآمده است. مقاله روايت‌شناسي و شالوده‌شكني را همچون طرح‌واره‌اي نظري تلقي مي‌كند كه امكان يك چنين گسست از انگاره‌هاي عقل تاريخي در اسلام را فراهم مي‌كند؛ طرح‌واره­اي نظري كه مي­توان بدان عنوان «ايده‌اي پارادايمي در نقد عقل تاريخي در اسلام» داد. براساس اين ايدة پارادايمي، شالوده‌شكني ضمن بازشناسي انگاره ­هاي متافيزيكي و دوگانه­ هاي فروكاهنده ­اي كه عقل تاريخي مورخان مسلمان را در خود محصور كرده است، چشم­ اندازي بديل را براي خوانش تراث اسلامي در اختيار مورخان قرار مي­ دهد. روايت‌شناسي نيز با بازشناسي ساختارهاي پيرنگ رسوب‌يافته در ساختارِ عقلِ تاريخي در اسلام زمينه­ هاي بازانديشي منطق تفكر تاريخي در اسلام و طرح‌اندازي­ هاي روايي نوين را فراهم مي­ كند. با تكيه بر اين طرح‌اندازي‌هاي نوين است كه مورخان مسلمان مي­ توانند به خوانشي نوين از سنت اسلامي دست يافته و بدين‌ترتيب پاسخي براي دشواره‌هاي عصري بيابند.

f we accept that any interpretation of the Islamic heritage of thought is based on a framework of ideas and concepts, which is the title of historical reason, then the continuation of the structure of this historical reason leads to the ineffectiveness of Muslim historical narratives in response to the problems of contemporary society. Accordingly, how the epistemic breakdown of the ideas of the historical intellect was considered difficult in Islam, the article sought to answer it. It considers the article of narration and foundationalism as a theoretical framework that allows for such a break from the notions of historical reason in Islam; the theoretical sketches that can be called "paradigmatic ideas in the critique of historical reason in Islam". Based on this paradigmatic conception of the foundations, while recognizing the metaphysical notions and the dichotomies that encircle the historical wisdom of Muslim historians, it provides historians with an alternative perspective on reading Islamic heritage. It also provides recognition of the structures of the historical intellect in Islam in the context of redefining the logic of historical thinking in Islam and modern narrative schemes. Relying on these new designs, Muslim historians can find a new reading of the Islamic tradition and thus find an answer to the daunting issues.