عوامل خطرساز و محافظت كننده فردي، خانوادگي و اجتماعي گرايش به مصرف مواد در دانشجويان

Personal, Familial, and Social Risk and Protective Factors of Tendency towards Substance Use among Students

زمينه و هدف: دانشجويان به عنوان يكي از گروههاي آسيب پذير از نظر گرايش به مصرف مواد در نظر گرفته مي شوند. بر اين اساس، هدف پژوهش حاضر تعيين نقش عوامل خطرساز و محافظت كننده فردي، خانوادگي و اجتماعي در پيش بيني گرايش به اين رفتارها در دانشجويان بود. روش و مواد: اين مطالعه به صورت توصيفي و همبستگي با مشاركت 431 نفر از دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي به روش نمونه گيري در دسترس انجام شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه عوامل خطرساز و محافظت كننده مصرف مواد و مقياس خطر پذيري جوانان جمع آوري شد و استفاده از روش همبستگي پيرسون و تحليل رگرسيون چند متغيري گام به گام مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته ها: يافته ها حاكي از ارتباط معنادار بين عوامل فردي، نگرش نسبت به مواد و گرايش به مواد مخدر، (0/6=r و 0/01>P)، خانوادگي نگرش والدين نسبت به مواد و گرايش به سيگار، (0/2=r و 0/05>P) و اجتماعي، دسترسي پذيري ادراك شده و گرايش به الكل، (0/4=r و 0/01>P) با گرايش به مصرف مواد بود. علاوه بر اين، نتايج تحليل رگرسيون چندمتغيري گام به گام نيز نشان داد كه عوامل فردي (نگرش نسبت به مواد، هيجان خواهي و تكانشگري)، اجتماعي (مصرف مواد توسط دوستان و دسترسي پذيري ادراك شده و خانوادگي (نظارت خانواده و نگرش والدين نسبت به مواد) به ترتيب بهترين پيش بيني هاي گرايش به مصرف مواد در دانشجويان هستند. نتيجه گيري: مطالعه نشان داد كه تأثير مجموعه اي از عوامل فردي، خانوادگي و اجتماعي بر گرايش به مصرف مواد در دانشجويان وجود دارد. بر اين اساس، مي توان با اجراي ابزارهاي غربالگري مناسب، دانشجويان در معرض خطر را شناسايي كرد و برنامه هاي پيشگيرانه اوليه را در مورد آنها به كار بست.

Background and Objective: University students are among vulnerable groups to tendency towards substance use. Accordingly, this study aimed to investigate the role of personal, familial, and social risk and protective factors in the prediction of tendency to this behavior among students. Materials and Methods: This descriptive correlational study was carried out on 431 students of Shahid Beheshti University of Medical Sciences who were selected by convenience sampling. Data were collected by Risk and Protective Factors Inventory (RPFI) and Youth Risk Taking Scale (YRTS) and then, were analyzed by Pearson correlation method and stepwise multivariate regression. Results: Data analysis using Pearson Correlation Coefficient showed significant relationships between personal (e.g. attitude towards substance use and tendency to drug use; r=0.6, P<0.01), familial (e.g. parent attitude towards substance and tendency towards smoking cigarettes; r=0.2, P<0.05), and social (e.g. perceived accessibility and tendency towards alcohol; r=0.4, P<0.01) factors with tendency to substance use. Moreover, the results of stepwise multivariate regression analysis indicated that personal factors (i.e. attitude towards substance use, sensation seeking, and impulsivity), social factors (i.e. friends’ substance use and perceived accessibility), and familial factors (i.e. family monitoring and parents’ attitude towards substance use) were the best predictors of tendency towards substance use in students, respectively. Conclusion: In conclusion, current results indicated that a series of individual, familial, and social factors affect tendency towards substance use among students. Accordingly, identifying vulnerable students using suitable screening tests and providing them with primary prevention programs is of the utmost importance.