ماهيت حقوقي قرارداد رحم جايگزين

ناباروري يكي از مشكلات خانواده‌ها در سراسر جهان است. يك راه حل براي اين مشكل استفاده از رحم جايگزين مي‌باشد. يك قرارداد رحم جايگزين مشتمل بر سه طرف است، مرد و زني كه به عنوان زوجين نابارور مادر جانشين را به خدمت گرفته‌اند، مادر جانشين كه توافق مي‌كند تا از طريق باروري پزشكي و با جنين زوجين حامله شود. به طور معمول مادر جانشين در قبال مبلغي پول مي‌پذيرد تا جنين را حمل نموده و بعد از زايمان به زوجين تحويل دهد. زوجين نابارور توافق مي‌كنند تا علاوه بر هزينه‌هاي پزشكي و هزينه رفت و آمد مبلغي را به مادر جانشين بپردازند. به علاوه زوجين نابارور به موجب قرارداد حضانت طفل را نيز بر عهده مي‌گيرند. شروط ديگري كه ممكن است در قرارداد رحم جايگزين لحاظ شود عبارت‌اند از: تعهد مادر جانشين مبني بر عدم ادعاي رابطه خويشاوندي با طفل، ايجاد محدوديت‌هايي از قبيل، ترك سيگار، عدم مصرف مشروبات الكلي و ترك نزديكي با شوهر در دوران حاملگي. اين روش يكي از روش‌هاي كمك باروري در توليد مثل با روش IVF است. استفاده از اين روش محدود به زنان فاقد رحم نيست و در موارد متعددي كاربرد دارد. ابهام در ماهيت قرارداد رحم جايگزين يكي از موانع اجراي اين قرارداد است. در نتيجه تشخيص ماهيت اين قرارداد داراي اهميت مي‌باشد. ماهيت اين قرارداد در قالب عقود معين، مانند اجاره، عاريه، جعاله و... نمي‌گنجد و بر اساس ماده 10 قانون مدني مي‌تواند پذيرفته شود. اما همه آثار قرارداد براساس اراده طرفين نمي‌تواند تعيين شود و پاره‌اي آثار قهري بر آن مترتب مي‌شود. مهم‌ترين اثر، قرابت و نسب حاصل از قرارداد است كه به‌‌صورت قهري و غيرارادي حاصل مي‌شود.