ارزيابي تحمل به شوري در ارقام گندم دوروم(Triticum turgidum var. durum) تحت شرايط اين ويترو

Assessment of Durum Wheat (Triticum turgidum var. durum) Cultivars for in vitro Salt Tolerance

تحمل به شوري 28 رقم بومي و خارجي گندم دوروم در محيط كشت موراشيك و اسكوگ حاوي نمك طعام مورد ارزيابي قرار گرفت. بدين ترتيب كه كالوس‌هاي حاصل از اسكوتلوم جنينهاي نارس در ارقام مورد مطالعه تحت تأثير 8 سطح تيمار شوري صفر، 3/0، 6/0، 9/0، 2/1، 5/1، 8/1 و 1/2 درصد (وزن به حجم) كلرور سديم قرار داده شدند. گياهان دهنده جنين نارس در يك سيستم هيدروپونيك با جريان چرخشي و در گلدانهايي در گلخانه و نيز در مزرعه كشت شدند. يادداشت برداري از كالوس‌ها در زمانهاي صفر، 8 و 16 روز پس از كشت در محيط شور انجام شد. ارزيابي تحمل به شوري ارقام از طريق سنجش معيارهاي سرعت رشد نسبي و درصد كلروز كالوس در محيطهاي كشت حاوي سطوح مختلف كلرور سديم، به صورت آزمايش فاكتوريل 28 × 8 در قالب طرح كاملاً تصادفي، با نمونه‌برداري در 3 تكرار و با 3 نمونه صورت گرفت. نتايج حاصل از تجزيه و تحليل آماري نشان داد كه از ميان پارامترهاي مورد استفاده در ارزيابي تحمل به شوري كالوس، معيار رشد نسبي از اهميت و اعتبار بيشتري برخوردار است، ليكن سرعت رشد كالوس، به لحاظ اين كه يك صفت كاملاً كمي نمي‌باشد و تا حد زيادي مبتني بر مشاهدات و احتمالاً همراه با خطاي مشاهده‌اي است، اهميت كمتري دارد. حاصل اين بررسي معرفي رقم “پي. آي 40100” و رقم “ديپر – 6” به عنوان ژنوتيپ‌هاي برتر متحمل شوري در شرايط ويترو مي‌باشد. اين ارقام به لحاظ اين كه رشد نسبي كالوس بالا و درصد كلروز كالوس پاييني را در مقام مقايسه با سايرين داشته‌اند، در شرايط اين آزمايش احتمالاً از ظرفيت ژنتيكي برتري برخوردار مي‌باشند.

In vitro salt tolerance of 28 cultivars of durum wheat with native and exotic origins was investigated, using MS medium containing sodium chloride. The resulting calli were subjected to 8 salinity levels including 0, 0.3, 0.6, 0.9, 1.2, 1.5 and 1.8 percent NaCl (w/v). Donor plants of explant (immature embryo) were grown in a recirculating hydroponics and pots in a greenhouse as well as in the field. Assessment of calli was conducted after 0, 8 and 16 days after subculture of calli into the NaCl-contained medium. Callus growth rate, relative callus growth rate and percentages of callus necrosis were measured, using a 8 × 28 factorial experiment layout in a completely randomized design with 3 observations per treatment and 3 replications. Results of analysis of variances showed that among the criteria, relative growth rate of callus was the most reliable, while callus growth rate as not being quantitatively measured, was less devoted. Results of this study revealed that 'PI 40100' and 'Dipper-6' were superior genotypes for in vitro salt tolerance. The high relative callus growth rate and less callus necrosis of these cvs. may indicate their superior genetic potential for in vitro salinity tolerance