معيارهاي تدريس اثربخش از ديدگاه اساتيد و دانشجويان و ميزان كاربست آن در فرايند آموزشي

Criteria of Effective Teaching and Its Application in the Educational Process: Views of Faculty members and Students

مقدمه: تدريس بعنوان يكي از فعاليت‌هاي اصلي آموزش و انجام موفق آن، مستلزم توجه به معيارهاي آن مي باشد. ازاين رو، هدف مطالعه حاضر تعيين معيارهاي تدريس اثربخش از ديدگاه اساتيد و دانشجويان و ميزان كاربست آن در فرايند آموزشي دانشگاه تبريز است. روش‌ها: دراين مطالعه از نوع تركيبي (كيفي- كمي) جامعه آماري كليه دانشجويان دوره كارشناسي و كارشناسي ارشد و اعضاي هيأت‌علمي دانشگاه تبريز بود. در بخش كمي روش نمونه‌گيري از نوع تصادفي طبقه‌اي بود كه با استفاده از جدول مورگان 375 نفر از دانشجويان و 145 نفر از اساتيد به عنوان نمونه انتخاب شدند. در بخش كيفي نيز، حجم نمونه اساتيد و دانشجويان در مصاحبه تا زماني كه داده‌ها به حد اشباع برسد ادامه يافت و تعداد 14 نفر استاد و 30 نفر دانشجو از طريق نمونه‌گيري در دسترس انتخاب شدند. براي تجزيه و تحليل داده‌ها در بخش كمي از آمار توصيفي و استنباطي (t تك نمونه اي) و در بخش كيفي نيز از روش اسميت استفاده گرديد. نتايج: در بخش تحليل كيفي، معيارهايي ازقبيل طراحي و تدوين درس، اجرا و ارائه درس، روابط انساني و ويژگي‌هاي فردي و ارزشيابي به عنوان معيارهاي تدريس اثربخش از ديدگاه دانشجويان و اساتيد معرفي شد. در بخش كمي نيز مؤلفه طراحي و تدوين درس به ترتيب از ديد اساتيد و دانشجو با مقدار ميانگين (66/2±35/3، 51/4±98/2)، مؤلفه اجرا و ارائه درس (14/5±58/3، 48/7±38/3)، مؤلفه روابط انساني و ويژگي‌هاي فردي (92/2±48/3، 58/4±35/3) و مؤلفه ارزشيابي (15/2±69/3، 54/4±25/3) به عنوان معيارهاي تدريس اثربخش در فرايند آموزشي داراي كاربرد بودند. نتيجه‌گيري: به‌كارگيري اين معيارها براي تدريس مؤثر در دانشگاه تبريز مي‌تواند در ارتقا فرآيندهاي آموزشي مؤثر واقع شود.

Introduction: Teaching as a main activates of instruction and successful doing of them is required attention to it creations’. The purpose of this study was to determine the criteria of effective teaching and its application in the educational process of University of Tabriz from the viewpoints of Faculty members and students. Methods: This mixed method research (qualitative-quantitative) was conducted on a population including all of the undergraduate and graduate students and faculty members of Tabriz University. In quantitative part, sampling method was stright random. Using Morgan table, 375 students and 145 faculty members were selected as samples. In the qualitative part, sampling of faculty members and students in the interview continued until data saturation, and 14 faculty members and 30 students were selected through convenience sampling. Descriptive and inferential statistics (one-sample t-test) in the quantitative part, and Smith method in the qualitative part were used for data analysis. Results: In the qualitative part, the participants reported course design and development, implementation and presentation of course, human relations and personal characteristics, and evaluation as the criteria of effective teaching. In the quantitative part, from the viewpoints of faculty members and students respectively, the components: course design and development (3.3±66.35, 4.2±51.98), implementation and presentation of course (3.5±58.14,3.7±38.38), human relations and personal characteristics (3.3±92.48, 3.4±35.58), and evaluation (3.2±15.69,2.4±25.54) could be applied as the criteria of effective teaching in the educational process. Conclusion: Application of these criteria for effective teaching in University of Tabriz can contribute to the promotion of the educational process.