تحليل نقش دين و نهادهاي ديني در سياست‌گذاري ايدز در ايران

Analyzing the Role of Religion and Religious Institutions in Policymaking on AIDS in Iran

سابقه و هدف: بيماري ايدز پديده‌يي اجتماعي است كه در بررسي آن بايد به فرهنگ، سنت و باورهاي ديني جامعه‌ توجه خاصي كرد. ازاين‌رو، پژوهش حاضر با هدف تحليل نقش دين در سياست‌گذاري كنترل ايدز در ايران صورت گرفته است. روش كار: اين پژوهش، كيفي ازنوع تحليل محتوا و با رويكرد استقرايي است كه در آن از منظر عوامل مؤثر بر سياست‌گذاري؛ با 30 نفر از سياست‌گذاران، افراد مطلع كليدي، ذي‌نفعان و بيماران؛ مصاحبه‌ي نيمه­ساختاريافته صورت گرفت و حدود 21 سند سياستي بررسي شد. داده­هاي به‌دست‌آمده نيز به‌روش تحليل چارچوب و با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA تجزيه و تحليل شد. در اين پژوهش همه‌ي موارد اخلاقي رعايت شده است. علاوه‌براين، نويسندگان مقاله هيچ‌گونه تضاد منافعي گزارش نكرده‌اند. يافته‌ها: بعد از فرايند كدگذاري، حدود 300 كد اوليه استخراج شد. اين كدها بعد از بررسي‌هاي مكرر در سه حيطه‌ي ذيل مجزا شد: نقش دين و عوامل پيش‌برنده و بازدارنده‌ي آن در سياست‌ها؛ نقش‌هاي متفاوت روحانيت در قالب مرجع ديني، سياست‌مدار و مشاور؛ و همچنين چگونگي ايفاي نقش نهادها و مؤسسه‌هاي ديني در فرايند سياست‌گذاري ايدز. نتيجه‌گيري: دين و طرز تفكر (ايدئولوژي) برآمده از آن، كاركردهاي پيش­برنده و بازدارنده‌ي پرقدرتي در اجراي برنامه­هاي كنترل و پيشگيري از ايدز دارد. بي‌توجهي به جنبه‌ي مذهبي جامعه‌ي ايراني، سبب اثربخشي اندك سياست­ها و به‌دست نيامدن نتيجه‌ي مناسب در كنترل ايدز شده است.

Background and Objective: HIV is a social phenomenon whose investigating needs to take culture, traditions, and religious beliefs of the society into account. Given that, the aim of this study is examining the role of religion in policies made to control AIDS in Iran. Method: This qualitative study adopted the content analysis technique with inductive approach in which 30 policymakers, key informants, stakeholders and AIDS patients were given semi-structured interviews and also 21 documents on related policies were analyzed considering factors influencing AIDS policymaking. Then, the data were analyzed using framework method and MAXQDA. In this study, the ethical issues were all considered and the authors declared no conflict of interest. Results: After coding, approximately 300 primary codes were extracted. These codes were checked again and then categorized into three areas: the functions of religion and its preventive and encouraging factors in the related policies; different roles of the clergy as religious authorities, politicians and advisors; and the way religious institutes and organizations play their roles in AIDS policymaking process. Conclusion: Religion and its corresponding ideology have critical encouraging and preventive functions in implementing plans for control and prevention of AIDS. Neglecting religious aspects of the Iranian society in policymaking has led to less effectiveness of policies and failure in controlling AIDS.