اثر ضد دردي و مكانيسم احتمالي عصاره متانولي گياه سورنجان كرماني در موش سوري

برخي گياهان در طب سنتي، به عنوان تسكين دهنده درد استفاده مي‌شوند. هدف از اين پژوهش بررسي اثر ضد دردي گياه سورنجان كرماني يا گل حسرت بود كه در طب سنتي و تجربي به عنوان ضد درد توصيه شده است. مواد و روش‌ها: نمونه گياهي از نواحي اطراف كرمان (جوپار) جمع‌آوري و توسط گياه‌شناس شناسايي و نام‌گذاري شد. پياز خشك شده گياه، پودر و به روش پركوله عصاره‌گيري و توسط دستگاه تقطير در خلاء و آون تا حد خشك شدن تغليظ گرديد. عصاره متانولي پركوله گياه با دوزهاي مختلف به صورت داخل صفاقي، به موش‌هاي سوري سفيد بالغ نر در محدوده وزني 25-20 گرم تزريق و اثر ضد دردي آن با آزمون‌هاي هات‌پليت (Hot plate) و فرمالين بررسي گرديد. يافته‌ها: در آزمون هات‌پليت اثر ضد دردي دوزهاي مختلف عصاره با گروه كنترل تفاوت معني‌دار داشت (01/0>p). در بررسي دوز 200 ميلي‌گرم بر كيلوگرم عصاره، عوارض سمي مانند اسهال و خواب آلودگي در موش‌ها مشاهده شد. در آزمون فرمالين دوزهاي 50 و 100 ميلي‌گرم بر كيلوگرم از عصاره در زمان‌هاي 15-10 دقيقه به بعد، اثر ضد دردي قابل ملاحظه‌اي نسبت به گروه كنترل ايجاد نمودند (به ترتيب 05/0>p و 01/0>p). در آزمون فرمالين تفاوت معني‌داري بين اثر ضد دردي دوز mg/kg100 عصاره، مرفين و آسپرين در فاز مزمن مشاهده نشد. در آزمون هات‌پليت در زمان‌هاي 15و30 دقيقه پس از تزريق، اثر ضد دردي عصاره كمتر از مرفين (01/0>p) و در مقايسه با آسپرين، اثر ضد دردي عصاره در زمان‌هاي 15 دقيقه پس از تزريق، كمتر از آسپرين (01/0>p) بود، اما در زمان 60 دقيقه پس از تزريق، بيشتر از آسپرين (05/0>p) بود. پيش درماني حيوان‌ها با نالوكسان باعث كاهش اثر ضد دردي عصاره در همه زمان‌ها (01/0>p) به جزء 15 دقيقه در آزمون هات‌پليت شد و در آزمون فرمالين به جزء زمان‌هاي 10-5، 15-10 و 30-25 دقيقه اثر ضد دردي عصاره در بقيه زمان‌ها كاهش معني‌داري پيدا كرد (01/0>p). نتيجه‌گيري: در اين پژوهش اثر ضد دردي مناسبي از عصاره سورنجان كرماني در آزمون‌هاي هات‌پليت و فرمالين مشاهده گرديد و احتمال دخالت گيرنده‌هاي اپيوييدي در اثر ضد دردي آن وجود دارد.