تشيع و تاريخ اجتماعي ايرانيان در عصر صفوي

مؤلفه‌هاي گوناگوني در شكل‌گيري تاريخ اجتماعي هر ملت يا پيروان هر مذهبي مؤثر است. بررسي همه‌جانبه تاريخ اجتماعي هر ملتي، نيازمند توجه به تمامي علل و عواملي است كه در فرآيند شكل‌گيري تاريخ اجتماعي آنها دخالت دارد. از جمله اين علل و عوامل، توجه به كاركردهاي دين و مذهب است كه از مؤلفه‌هاي بسيار تأثيرگذار در تاريخ اجتماعي و هويت جمعي ملت‌ها به شمار مي‌رود. نوشتار حاضر از روش تاريخ‌نگاري مكتب آنال، و با نگاه و گرايش جامعه‌شناسانه به تاريخ، براي بررسي نقش دين و مذهب تشيع در ايران عصر صفوي بهره جسته است. مهم‌ترين دستاورد و يافته اين نوشته، شناسايي و تحليل برخي از باورها، آيين‌ها، نهادها، و نمادهاي شيعي است كه در فرآيند شكل‌گيري هويت جمعي ايرانيان اين دوره، نقش و كاركرد مثبتي داشته است. از اين‌رو اين نوشتار عوامل و موضوعاتي را بررسي كرد كه در عملكرد و رفتار اجتماعي ايرانيان عصر صفوي، تأثيرگذار بود و با تقويت هويت شيعي در جامعه ايراني، از سويي زمينه جدايي آنان از جوامع غيرشيعي، و از ديگر سو مقدمات شكل‌گيري ملت و كشور شيعي مستقلي را فراهم كرد.