نگاهي به واژه‌هاي تركي شاهنامۀ فردوسي

وام‌واژه‌هاي مختلف زبان تركي در كهن‌ترين متون و نمونه‌هاي نظم و نثر فارسي راه يافته است. دربارۀ لغات و تركيب‌هاي عربي در مفصل‌ترين و مهم‌ترين منظومۀ بازمانده از سدۀ چهارم، شاهنامه فردوسي، پژوهش‌هاي بسياري انجام شده است؛ اما هيچ پژوهش مستقلي دربارۀ واژه‌هاي تركي اين متن وجود ندارد. در اين مقاله براي نخستين‌بار لغات و نام‌هاي تركي حماسۀ ملي ايران بر اساس جديدترين و منقّح‌ترين تصحيح آن، ويرايش دوم متن خالقي مطلق، استخراج و در چند بخش بررسي شده است: الف) واژه‌هاي تركي؛ ب) تركيب‌هاي تركي ـ فارسي؛ ج) نام‌هاي خاص؛ د) لغت‌هاي تركي ابيات دقيقي؛ ه) واژه‌هاي نيازمند بررسي بيشتر. بر اساس اين تحقيق، ده لغت و شش نام خاص تركي در ابيات فردوسي و چهار واژه و دو اسم خاص نيز در هزار و پانزده بيت منقول از دقيقي در شاهنامه به كار رفته است. در ميان كلمات تركي شاهنامه به‌ترتيب، واژه‌هاي تُرك، خاقان، تاراج و خدنگ بسامد بيشتري دارد.