مقايسۀ مدل‌هاي ذهني فارسي‌زبانان و آذري‌زبانان (بررسي موردي مصدرهاي مركب با جزء‌هاي فعلي خوردن، زدن، كشيدن و گرفتن)

زبان فارسي و زبان تركي آذربايجاني قرنهاي متمادي است كه در تماس نزديك با يكديگر قراردارند، بنابراين طبيعي است كه بين اين دو زبان برخورد صورت گرفته و بر همديگر تأثير گذاشته باشند. پژوهش حاضر درصدد يافتن پاسخ براي دو پرسش زير است: نخست اين كه آيا در نتيجۀ اين تماسها و برخوردها مدلهاي ذهني گويشوران اين دو زبان به هم نزديك شده است. و دوم اين كه آيا مفهوم تابلوي ذهني پيشنهادي جانسون لِرد (1983) كارآيي لازم براي بررسي مدل هاي ذهني گويشوران اين دو زبان را دارد. بدين منظور نگارندگان سعي دارند مدل هاي ذهني گويشوران فارسي معيار را با مدل هاي ذهني گويشوران گويش مياندوآب (از گويش هاي زبان تركي آذربايجاني) مقايسه كنند. در مرحلۀ گردآوري داده هاتعداد 234 مصدر مركب با جزء‌هاي فعلي «خوردن، زدن، كشيدن و گرفتن» از زبان فارسي معيار انتخاب شده و در اختيار بيست گويشور آذري زبان قرار گرفت. براي هر مصدر مركب معادلي در تركي آذربايجاني انتخاب شد كه بيش از نيمي از گويشوران از معادل مورد نظر استفاده كرده بودند. در نهايت، سعي شد مدل هاي ذهني گويشوران فارسي زبان و آذري زبان با بهره جستن از مفهوم تابلوي ذهني پيشنهادي جانسون لِرد با يكديگر مقايسه شوند. در نتيجۀ تحليل داده ها مشخص شد كه هر چند مشابهت‌هاي فراواني بين مدل هاي ذهني فارسي زبانان و آذري زبانان وجود دارد ولي مدل هاي ذهني فارسي‌زبانان پيچيده تر و گسترده تر است. در زبان تركي آذربايجاني تمايل به استفاده از مصدر ساده نيز به فراواني مشاهده مي شود. و ديگر اين كه مفهوم تابلوي ذهني پيشنهادي جانسون لرد داراي نارسايي هايي است و براي مقايسۀ مدلهاي ذهني گويشوران اين دو زبان كارآيي لازم را ندارد.