اذن عقدساز و اذن امانت ساز (كنكاشي پيرامون كاركردهاي مختلف اذن)

در حقوق غرب عقد همواره با تعهد گره خورده است اما بر بنياد يكي از تقسيمات اساسي در فقه اسلامي، اذن نيز مي تواند عنصر سازنده عقد باشد. تركيب دوگانه عقد اذني و عهدي از اختصاصات فقه اماميه است. اذن افزون بر اينكه مي تواند عنصر سازنده عقد باشد، در باب ايجاد امانت نيز كاركرد دارد. حسب قول مشهور فقه، اذن سبب امانت و يد اماني است. اين دو كاركرد نه تنها با يكديگر متفاوتند بلكه تلازمي نيز بين آنها وجود ندارد. تفكيك بين اين دو كاركرد اذن مي تواند در توجيه و حل بسياري از مسائل حقوقي بكار آيد. به عنوان مثال توجيه اينكه چگونه ممكن است عقد اذني فاسد باشد ولي با اين حال يد گيرنده اماني باشد يا اينكه چگونه ممكن است پس از انحلال عقد اذني يا انقضاي مدت اذن، عقد اذني ازميان رود اما امانت مالكانه كه محصول اذن مالك است باقي بماند، همگي در گرو پذيرش اين تفكيك و تصديق به عدم تلازم بين اذن امانت­ساز و اذن عقد ساز است. امكان وجود عقد اذني در عين منتفي بودن امانت از ديگر آثار اين دوگانگي و عدم تلازم است. سرّ اينكه تعدي و تفريط امين موجب ازبين رفتن امانت مي شود اما عقد اذني همچنان به حيات خود ادامه مي دهد نيز در دوگانگي بين اذن امانت ساز و اذن عقد ساز و عدم تلازم آن دونهفته است. در اين مقاله با استفاده از روش توصيفيتحليلي اين دو كاركرد متفاوت اذن مورد بررسي قرار خواهد گرفت.