بررسي تطبيقي نظريّه و مدل ارتباطي ابويعقوب سجستاني و رومن ياكوبسن

A Comparative Study of Abu Yaqube Sejestani and Roman Jakobson’s Communication model and Theory

انسان به وسيلة زبان، پيام خود را رمزگذاري و پيام ديگران را رمزگشايي مي­كند. ارتباط مذكور در بافتي متشكّل از مؤلّفه­هاي شش­گانة؛ گوينده، موضوع، مجراي فيزيكي، رمز، پيام و مخاطب قابل تصوّر و تحقّق است. ابويعقوب سجستاني، متكلّم ايراني قرن چهارم، به واسطة موضوع مورد بحثش؛ كلام اسماعيلي، به بررسي دقيق و موشكافانة نظام ذهن و زبان و چگونگي تحقّق و عدم تحقّق ارتباط زباني، به عنوان مدخلي براي ورود به بحث­هاي كلامي پرداخته­است، امّا آراء زبان­شناسانة سجستاني به سبب رويكرد كلاميِ پژوهشگران به كتاب «كشف المحجوب»ِ وي، در پردة خُمول مانده­است. اين مقاله بر آن است كه براي نخستين بار نظريّه و مدل ارتباطي كارآمدي بر اساس نظام ذهن و زبان و ساختار و مؤلّفه­هاي آن در نگرة سجستاني ترسيم كند؛ سپس آن را با نظريّه و مدل ارتباطي رومن ياكوبسن مقايسه كرده، وجوه اشتراك و افتراق آن­ها را نشان دهد و ثابت كند كه نظريّه و مدل ارتباطي زبان، اگرچه به نام زبان­شناسان غربي، به­ويژه رومن ياكوبسن شناخته شده است، پيش از وي با تمام جزئيّاتش و اصطلاحاتي همسنگ آن، به انضمام امتيازاتي در كشف المحجوب سجستاني وجود داشته است.

Every human being needs to send, receive and comprehend messages in a linguistic communication. In other words, Human beings code their massages and decode others’ messages. This communication can occur in a context of six elements, namely, addresser, content, contact, code, message and addressee. Abu Ya'qub Sejestani was an iranian dialectical theologian in the fourth century. Due to his research subject, namely, Ismaili dialectical theology, he studied precisely the mind and language system and the conditions of success or failure in a linguistic communication as an introduction to dialectical discussions. But, unfortunately, his linguistic theories were neglected due to researchers’ dialectical approach to his book Kashf-ul-Mahjoob. This study is going to plan an efficient communication model based on mind and language system and its structure and elements in Sejestani’s viewpoint and compare them with Roman Jakobson’s theory and model of communication to show their common and different aspects and prove that although the discussions about the theory and model of communication became known by western linguists and, most importantly, by Roman Jacobson, it can be traced in all details and with equivalent terms in Abu Ya'qub Sejestani’s communication theory, which has some advantages over Jakobson’s theory and model.