پژوهش تاريخي - تطبيقي در سازه‌هاي اجتماعي نكته‌اي روش‌شناختي در ضمن يك مثال تاريخي

Historical-Comparative Research on Social Constructs A Methodological Point with a Historical Example

سازه‌هاي اجتماعي مفاهيم چندبُعدي، انتزاعي و غالباً نويني هستند كه براي بيان بسياري از واقعيت‌هاي زندگي انساني، بلكه براي سنجش و مطالعۀ علمي آن‌ها تدوين شده‌اند. بررسي واقعيت اين مفاهيم در اسناد و مدارك باقيمانده از گذشته، پژوهشگر تاريخ را با مسألۀ ناهم‌سطح بودن افق هرمنوتيك بين عصر حاضر و عصر صدور سند مواجه مي‌كند. واژه‌هاي نوين كنوني، يا در عصر صدور سند وجود ندارند و يا بر مفاهيم ديگري غير از مفاهيم نوين اجتماعي دلالت مي‌كرده‌اند. در اين جا، اين پرسش مطرح مي‌شود كه پژوهشگر تاريخ براي مطالعۀ تاريخي در گونه مفاهيم چه بايد بكند؟ اين پرسش، پرسشي روشي و مرتبط با منطق يا متدولوژي علم تاريخ و در قلمرو فلسفۀ علمِ تاريخ است. محقق تلاش مي‌كند تا به روش منطقي پاسخي معرفت‌شناختي پيشنهاد كند. نتيجۀ اين بررسيِ متدولوژيك و در واقع، يافتۀ تحقيق اين پيشنهاد است كه پژوهشگر براي هم‌سطح شدن و برقراري هماهنگي تفسيري ميان خود و منابع تاريخ مي‌بايست گام‌هايي را بپيمايد. نخست، تعريفي نظري و تحليلي از سازۀ مورد نظر در راستاي اهداف پژوهش ارائه كند و سپس اين تعريف را به معرّف‌هايي در راستاي هم‌سطح شدن با منابع تاريخي بازگرداند. گاه نتيجۀ اين روش چنان امكاني را براي پژوهشگر فراهم مي‌كند كه مي‌تواند علاوه بر بررسي مقطعي سازه، آن را به نحو تطبيقي نيز مطالعه نمايد.

Social constructs are new multidimensional abstract concepts which are constructed to explicate (describe, explain) and measure many facts of human life. The studying reality of these concepts in remaining documents of the past involves researchers in the problem of unevenness of hermeneutic horizon of the present time and the time the document was produced. There is no new social construct in the issuance date of the historical documents or they exist but imply meaning other than meaning of modern social concepts. As a result, a researcher of history has to take steps in order to coordinate himself/herself with historical sources in terms of the hermeneutic horizon. First, he/she must define the construct theoretically and analytically so that the research reaches its goals, then, he/she must reduce this definition to some indicators which are common between himself/herself and the document. Sometimes applying this method provides the researcher with such a possibility that he can study the construct in a comparative way, in addition to studying it at a certain time.