مسئوليت بين‌المللي كيفري براي جنايت‌هاي ارتكابي در خوجالي

رويدادهاي قره‌باغ در سال 1988 همراه با تلاش‌هاي مستمر ارمنستان براي ساختن يك حكومت، به تخريب شهرها، روستاها و قتل و آوارگي صدها نفر از آذربايجاني‌ها از سرزمين مادري خود منجر شد. در 25 و 26 فوريۀ 1992 به‌دنبال بمباران توپخانۀ خوجالي، اين شهر به‌دست نيروهاي ارمني تسخير شد و ارمنستان در قره‌باغ يك عمليات جنگي آغاز كرد. پرسش اصلي اين است كه با توجه به حقايق ثبت‌شده، نابودي عمدي كساني كه در سال 1992 در شهر خوجالي زندگي مي‌كنند، آيا به‌دليل مليت و قوميت‌شان انجام گرفت؟ و آيا مي‌توان بنابر قوانين بين‌المللي، اين رويداد را يك نسل‌كشي ناميد؟ اگر چنين باشد، آيا دادگاهي براي محاكمۀ مرتكبان اين جنايت صلاحيت دارد؟ و نيز مسئوليت دولت مهاجم در اين مورد چگونه خواهد بود؟ اين قتل‌عام از جمله جنايت‌هاي بين‌المللي است كه تاكنون دادگاهي براي رسيدگي به آن تشكيل نشده است. در اين نوشتار تلاش شده است كه رويداد خوجالي از منظر حقوق بين‌المللي كيفري به‌عنوان يكي از جنايت‌هاي بين‌المللي كه سازمان‌هاي مختلف بين‌المللي و كشورهاي متعددي آن را محكوم كرده‌اند، بررسي شود تا ابعاد قانوني و حقوقي اين رويداد روشن شود. بدين ترتيب، پس از شرح رويدادها و واكنش كشورها و سازمان‌ها به آن، توصيف حقوقي اين رويداد به‌مثابۀ جرمي بين‌المللي با توجه به اسناد و قوانين بين‌المللي صورت مي‌گيرد تا مجازات‌هاي قابل اجرا و مسئوليت بين‌المللي دولت ارمنستان مشخص شود.