ايران، روسيه و همگرايي اوراسيايي؛ منافع منطقه‌گرايي فعال

هدف اين نوشتار بررسي ابعاد و منافع مشاركت ايران در همگرايي اوراسيايي در تعامل با روسيه است. با وجود تأكيدهاي نظري تاكنون به اين مهم توجه عملي نشده است كه نبود نگاه عيني به روندها و منافع، شناخت ناكافي ظرفيت‌ها، نبود راهبرد كلان اوراسيايي، نگاه دنباله‌‌رو به «روندساز»ها و روندهاي برساخته در اين حوزه از دليل‌هاي اصلي اين موفق‌نبودن هستند. اين نوشتار با رويكرد قياسيتحليلي به نظر و عمل تهران و مسكو در همكاري و همگرايي در اوراسياي بزرگ ابعاد اين موضوع را با نگاهي آينده‌‌پژوهانه بررسي مي‌كند. در اين زمينه، تأكيد‌ مي‌‌‌شود كه اوراسيا منطقه‌اي پويا در گذار نظم‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي به نظم جديد و فرايند جديد منطقه‌اي‌شدن روابط بين‌الملل است كه به‌واسطۀ ظرفيت‌هاي خود در آيندۀ نظم بين‌الملل، جايگاهي محسوس خواهد داشت. تحول در مفاهيم هژمون و قدرت بزرگ و نيز منفعت‌‌محور و نه ارزش ‌محوربودن اين روند، بستر مناسبي براي همگرايي گزينشي و حاكميتي براي كشورهاي مختلف از جمله ايران فراهم مي‌كند. براي نتيجه، ضمن تأكيد بر منافع چندبعدي مشاركت ايران در همگرايي اوراسيايي، تصريح مي‌شود كه سياست خارجي فعال و اثربخش در اين بردار، نيازمند شناخت دقيق اوراسيا، ظرفيت‌ها و جايگاه آن در معادله‌هاي آتي منطقه‌اي و بين‌المللي، اجماع در داخل در خصوص راهبرد مشخص، به‌كارگرفتن رويكرد چندبرداري و تعامل متوازن با همۀ طرف‌هاي دخيل در همگرايي، تعامل با مسكو به‌عنوان بازيگر محوريِ اين فرايند دست‌كم در ميان‌مدت، دوري از تأكيد غيرلازم بر متغيرهاي «غرب»، «روسيه» و «چين» و هم‌زمان تلاش براي روندسازي است.