قاب‌بندي مسئله؛ راه طراحانۀ رويارويي با مسئلۀ طراحي

در پژوهش­هاي طراحي در سال­هاي اخير به سازوكار شناختي طراحان و راه­هاي دانستن و انديشيدن آن‌ها توجه شده و در عين حال مطالعات خبرگي طراحي براي بررسي رفتار و انديشيدن طراحان خبره رونق گرفته است. اين مطالعات ضمن آنكه ابعاد واقعي­تري از ماهيت طراحي و مسئله‌هايي كه طراحان با آن سروكار دارند را به دست داده، تبعات مثبتي در حوزۀ آموزش طراحي داشته و مدل­هاي آموزشي به كار گرفته‌شده در كارگاه­هاي طراحي را واقع­گرايانه­تر و مؤثرتر ساخته است. يكي از راهبردهايي كه طراحان، در زمرۀ فعاليت­هاي تعريف مسئله، در مواجهه با مسئله‌هاي باز و بدساختار طراحي به كار مي­گيرند و با اتكا به آن مي‌توانند پيچيدگي­هاي مسئله را اداره كنند، «قاب‌بندي مسئله» است. در مقالۀ حاضر كه بخش اعظم آن مبتني بر يافته­هاي پژوهش دكتري نويسندۀ مسئول است، زمينه‌هايي كه اهميت مفهوم قاب‌بندي مسئلۀ طراحي را توجيه مي‌كنند، و نيز نقش و جايگاه اين مرحلۀ حساس و تعيين­كننده در فرايند طراحي تبيين مي‌شود. طراحان در قاب‌بندي مسئله، جنبه­هاي مهم مسئله را برگزيده و با ايجاد ارتباط ميان آن‌ها مسئله­اي تازه­ تعريف مي‌كنند و به آن پاسخ مي­دهند. سپس با تأمل بر پاسخ خود و بررسي بازخوردهاي آن، در صورت نياز مسئله را دوباره قاب‌بندي مي‌كنند. در اين ميان، «قاب اوليه»ي مسئله، به مثابۀ نخستين بازنمايي ذهني طراح از مسئله، تشخيص مهم­ترين جنبه­هاي مسئله در نخستين رويارويي وي با مسئله است و در مقاله حاضر به مثابۀ عنصري بسيار تأثيرگذار بر ادامۀ مسير فرايند طراحي و برايند آن معرفي مي‌شود.