فروهشتگى ده و كژبالشى شهر ايرانى (كاهندگى فرهنگ توليدى و افزايندگى فرهنگ مصرفى در ايران)

اين نوشته از منظر انسان شناسى اقتصادى، نگاهى متفاوت با مردم شناسان كلاسيك مكتب نوسازى به ده ايرانى به مثابه زادگاه فرهنگ توليدى و كار دارد و به برخى عوامل موثر در فروهشتگى ده و دگرگونى و تقليل ساختار توليدى شهرهاى ايران اشاره مي كند. در يك صد سال اخير، ايرانيان با شتابى فزاينده از فضاهاى توليدى در ده، ايل، فضاهاى كشتكارى، دامدارى، و همزمان از فضاى توليدات و صنايع شهرى، سازمانهاى غيررسمى و نيمه رسمى اصناف و پيشه وران و كارگاه هاى توليد سنتى و متعاقب آن از كل فرهنگ توليدى فاصله گرفته اند و به تدريج به فضاهاى شبه اشرافى، ميراث خوارى خام فروشى و فرهنگ مصرفى فزاينده خو گرفته و نزديك شده اند. اين دگرگونى ها در نوع ارتباط ما با جهان و قدرت غالب جهانى و نظام سوداگرىِ همزاد با پانصد سال استعمار اتفاق افتاده است. ايران از نخستين جوامع توليد كننده جهان و داراى فرهنگ توليدى پيچيده و كارآمد بوده است، اما مسائل تاريخى، اجتماعى و اقتصادى سياسى بر اقتصاد و فرهنگ جوامع توسعه نيافته - داراي ذخاير زيرزمينى و به ويژه سوخت هاى فسيلى، و از آن جمله ايران تأثيرات غالباً زيان بخش و ناموزون گذاشته است، كه يكى از برجسته ترين آنها تخريب فرهنگ توليدى به طور اعم و فرهنگ كار به شكل اخص آن است. تخريب فرهنگ توليدى و كار روستايى با روش مردم شناسانه در ايران با تحليل روستاها و تورم شهرها قابل مشاهده است. روندى كه با كاهش جمعيت روستايى و افزايش جمعيت شهرنشينى در كشورهاى توسعه يافته هم شكل اما به هيچ وجه هم معنا نبوده است. اين نوشته با توضيح تفاوت هاى بنيادى در اين عبور از ده به شهر در كشورهايى نظير ما نشان مى دهد كه چنين مقايسه هاي ترجمه اى در علوم اجتماعى ما تا چه اندازه غير قابل قبول است. همچنين در اين نوشته به تغييرات مفهومى كار در فرهنگ ايرانى پرداخته و به ده به عنوان سرچشمه فرهنگ توليدى و كار مولد در ايران نگاه شده است.