بررسي بايسته هاي طراحي مجتمع هاي خدماتي- رفاهي ميان راهي با رويكرد توسعه درون زا در سبزوار با تأكيد بر توانمندي هاي فرهنگي

به طوركلي آنچه ايده مركزي اين مقاله را شكل مي دهد، دعوت برنامه ريزان به در نظر گرفتن ملاحظات محلي در ارائه و اجراي برنامه هاي توسعه است. در واقع ملاحظات محلي در امر توسعه نرم افزارهايي هستند كه زمينه لازم را براي امور سخت افزاري توسعه فراهم مي كنند؛ از اين رو به نظر مي رسد بدون شناخت عميق از اين ملاحظات نمي توان براي توسعه جامعه سياست گذاري و برنامه ريزي هاي كوتاه مدت و بلندمدت انجام داد. در دهه هاي اخير يكي از برنامه هاي عمراني در سطح جاده هاي كشور، طراحي و اجراي مجتمع هاي خدماتي- رفاهي ميان راهي در جاده هاي اصلي كشور جهت سازمان دهي خدمات و رفاه بيشتر مسافران و در نهايت افزايش معيارهاي استانداردشدگي راه هاي كشور است. در اين زمينه طرح هايي جامع جهت مكان يابي و اجراي اين مجتمع ها در كشور تدوين شده است. بر اساس يك طرح جامع مكان يابي مجتمع هاي خدماتي- رفاهي ميان راهي، قريب به 500 مكان اجرا و تاسيس اين مجتمع ها در نظر گرفته شده است. اما آنچه در اين طرح مغفول واقع شده، جايگاه منطقه استقرار اين مجتمع ها و فرهنگ و جامعه محلي آن منطقه است. داده ها و تحليل هاي اين مقاله كه به روش كيفي ارائه شده است، در راستاي نشان دادن اهميت ملاحظات فرهنگي و محلي در بازدهي مطلوب تر اين مجتمع ها در منطقه سبزوار مطرح شده است. سبزوار به عنوان شهري كه در مسير يكي از مهم ترين راه هاي ايران قرار دارد، فاقد يك مجتمع خدماتي- رفاهي كارآمد و درخور توجه براي مسافران و رهگذران است. از اين رو با توجه به آنچه گذشت، طراحي و احداث چنين مجتمعي مي تواند به عنوان يك برنامه توسعه اي در منطقه مطرح باشد. مقاله حاضر با رويكرد توسعه درون زا به قابليت هاي فرهنگي منطقه تاكيد كرده، طرحي را پيشنهاد مي دهد كه مي تواند ضمن حفظ ميراث فرهنگي و ارج نهادن به آن در دو حوزه فرهنگ مادي (يخچال ها به عنوان سازه اي سنتي) و فرهنگ معنوي (آيين ها و سنت هاي فرهنگي منطقه) زمينه را براي توسعه پايدار و متوازن فراهم آورد. به عبارتي ديگر، مي توان گفت تكيه به عناصر و توانمندي هاي دروني و بومي در برنامه ريزي هاي منطقه اي شرايط مناسب را جهت حركت در مسير يك توسعه پايدار و معنادار منطقه اي فراهم مي آورد.