بازشناسي سطوح گفتماني در نهج البلاغه

Recognition of discourse levels in Nahj al-Balagha

هر متن تابعي از يك گفتمان يا تعامل چندگفتمان با يكديگر است. هر صاحب گفتماني نيز به كمك قواعد زباني به حوادث و واقعيت­‌هاي پيراموني خود معنا مي‌­بخشد و توليد محتوا مي‌­كند. از اين منظر، متن نهج‌البلاغه حامل و محمل اصلي گفتمان امام علي(ع) است كه بر سطوح مختلف و با ساختارهاي زباني متفاوت شكل­‌گرفته است. در اين پژوهش از روش تحليلي و به‌خصوص الگوهاي كار در حوزۀ روش تحليل گفتمان و تطبيق آن بر نهج‌البلاغه كمك گرفته شده است تا روشن گردد كه از يك‌‌سو، گفتمان امام در نسبت با ساير گفتمان‌هاي رقيب، شفافيت، جامعيت و قاطعيت بيشتري دارد؛ از سوي ديگر، هندسۀ زباني و معرفتي اين گفتمان، اضلاع متعددي دارد. يافته­‌هاي اين پژوهش از اين واقعيت حكايت دارد كه در متن زباني نهج‌البلاغه سطوح متعدد گفتماني قرار دارد كه مي‌­توان به مواردي چون استفادۀ مناسب از مفاهيم و اصطلاحات رايج زمانه؛ تنوع اهداف و مقاصد در استفاده از زبان؛ توانش بالاي ارتباطي بين امام و ديگران؛ ترسيم خط‌‌‌‌مشي­ هاي اساسي جامعه از دل اتفاقات گوناگون؛ تنوع كنش گفتاري به جهت تعدد مخاطب و تفاوت موقعيت؛ ابتناي هر واقعيت بر انديشه و باور راستين؛ پرده­برداري از مقاصد و كاركرد گفتمان­‌هاي رقيب؛ هدايت مردم و جامعه به سمت الگوهاي برتر و كامل زيست فردي و اجتماعي و غيره اشاره كرد. نبود هر يك از اين سطوح با رسالت خاص امام به‌خصوص پس از رحلت پيامبر اكرم(ص) كه جامعه دچار اختلافات زيادي شده بود و مي­‌بايست گفتماني جامع، دقيق و اثرگذار خلق كند تا در برابر گفتمان‌هاي رقيب حرفي براي گفتن داشته باشد سازگار در نمي‌­آيد.

Each text is functional of a discourse or interaction with some discourses. Every owner of discourse with linguistic rules to events and facts surrounding the meaning of content production. From this perspective, the text of Nahj Albalaghah is the discourse of Imam Ali (AS) that are formed on different levels and with different linguistic structures.In this study the analysis of work patterns in the field of discourse analysis and its adaptation toNahj has been contributed to clarify that On the one hand, the discourse of Imam in relation to the other discourses has more competition, transparency, inclusiveness. On the other hand, the language of geometry and knowledge of this discourse, of which several sides as the findings of this study can be used,such as the proper use of the common concepts and terms of time; diversity of goals and purposes in use of language; the high power of communication between Imam and others; drawing of the fundamental policies of the society from the heart of different events; diversity of speech action in order to multi plicity the audience and the differ rence of situation; and every reality of true thinking and belief.it refers to the purpose & function of competing discourse; direction of the people and society towards the dominant patterns of individual and social life .The absence of any of these levels is consistent with the special mission of Imam , especially especially after the death of the Holy Prophet (PBUH) ,which society has suffered so much, and must create a comprehensive accurate, and effective discourse in order to speak in contrast to competing discourse.