نقد آسيب‌شناسانۀ درس‌نامه‌هاي فارسي عمومي

Pathological Criticism in public Persian Books

كتاب‌ فارسي عمومي ازجمله منابع درسي دانشگاهي است كه فقدان سرفصلي نظام‌مند براي آن سبب شده است كتاب‌هاي متعددي براي آن نگاشته ‌شود. اين پژوهش بر آن است تا با رويكردي انتقادي، به بررسي دوازده كتاب‌ فارسي عمومي از ميان انبوه كتاب‌هاي تدوين‌شده براي اين واحد درسي در بازة زماني حدود چهل‌ ساله و پراكندگي جغرافيايي دانشگاهي بپردازد. اين پژوهش نشان مي‌دهد كه نوع تلقي از ماهيت «ادبيات» در نگرش مؤلفان به اين درس بسيار مؤثر است. در اغلب اين كتاب‌ها، هدفي متفاوت از كتاب‌هاي فارسي دبيرستان دنبال نمي‌شود؛ جايگاه انديشه و تفكر گردآورنده جز در انتخابِ متون متبلور نمي‌شود و كتاب‌ها عمدتاً طرح و تأليف ويژه‌اي به‌جز ارائة منتخبي از آثار نظم و نثر با رويكرد ذوقي و با هدف «جذابيت» و «آموزندگي» ندارند. تلاش براي ارائة گزيده‌اي از متون والا و فاخر ساير گفتمان‌ها و جريان‌هاي ادبي را در اين كتاب‌ها به‌حاشيه ‌رانده ‌است. اغلب اين كتاب­ها رويكرد مؤلف ­محور و متن­ محور دارند و جايگاهي براي تعامل مخاطب در آن‌ها لحاظ نشده ‌است و از اين منظر، رويكردي ايستا و منفعل دارند. نتايج اين پژوهش ضرورت تأليف و نگارش كتابي هدف‌مند و ساختارمند در زمينة درس ادبيات به‌عنوان درسي عمومي در دانشگاه را برجسته مي‌كند.

The General Persian Book is one of the academic curriculum resources that has not been designated for its part and several books are written by the professors of Persian literature for it. The review of 12 General Persian books in this study shows that the type of perception and the attitudes of the professors to the nature of literature is very effective in the writing this books. In most of these books, the purpose and perspective are not different from the high school Persian books, and the approach of most of these books is to provide attractive and informative selections of literary texts. The difference between books is mainly in the presentation of different excerpts from the texts of order and prose. The position of the author's thoughts is apparent only in the selection of texts, and books are not primarily designed and written. The effort to present a selection of high and sublime texts has marginalized other discourses and literary currents in these books. In most of these books, there is no role for the audience, and from this perspective they have a static and passive approach. The results of this study highlight the necessity of compiling a book on the subject of literature as a public school curriculum.