نشانه‌شناسي فرهنگي برنامه‌هاي شبكه كودك سيماي جمهوري اسلامي ايران

Cultural Semiotics of IRIB Children Network Programs

اهميت دوران كودكي در هويت‌يابي و نيز تلاش مخاطبان كودك در شناخت رمزگان‌هاي ديگر فرهنگ‌ها، اين پژوهش را بر آن داشت تا عملكرد شبكه كودك را در شش ماهه دوم سال 96 به صورت تمام شماري و با استفاده از «نشانه‌شناسي فرهنگي لوتمان»، در شكل‌گيري فرايند ديگري‌سازي به مثابه اقدامي ضد هژمونيك و همچنين تثبيت هويت فرهنگي «خود» بررسي نمايد. يافته‌ها نشان مي‌دهد گفتمان غرب در برخي موارد حضور خود در سپهر نشانه‌اي فرهنگ اسلامي ايراني را تحميل كرده است. چون مفروض پژوهش ديگري غربي را در حكم پادفرهنگ مي‌داند، لذا ضعف در فرايند ديگري‌سازي را به مثابه تعامل فرهنگي نمي‌شناسد. شبكه، نماينده الگوي مبتني بر «هم خود و هم ديگري» است. يعني به جاي الگوي «خود‌ـ ديگري قطبيده» از الگوي «خودـ ديگري آميخته» بهره مي‌برد. بر مبناي نظريه اومولت، برنامه‌هاي توليدي، رويكردي محافظه‌كارانه نسبت به مسائل پيراموني و جامعه داشته و بيشتر بر تاريخ و سنت تأكيد دارند. در مقابل برنامه‌هاي تأميني بر مؤلفه‌هاي جامعه‌پذيري، ثروت، قدرت و سبك زندگي تمركز داشته‌اند. يكي از شيوه‌هاي مؤثر شبكه كودك به عنوان راهكاري ضد هژمونيك براي غيريت‌سازي، بهره‌مندي از سازوكارهاي ترجمه فرهنگي در برنامه‌هاي تأميني خارجي است. در اين مسير فرايندهاي تكرار و خلاقيت به خوبي در شبكه به كار گرفته شده است، اما لازم بود عوامل فرهنگي «خود» و «ديگري» از طريق مكانيزم‌هاي طرد و جذب به كار گرفته مي‌شد تا متون پخش شده ويژگي‌هاي كاملاً فرهنگ‌بنياد را براي خودش احراز كند.

The importance of childhood in finding identity and young audience’s attempt in decrypting signs in other culture encouraged our research team to study the performance of IRIB Children Network programs in the 2nd half of the year 1396, based on Lotman semiotics in creation of other as an anti-hegemonic action and establishing the self culture. Our study shows that western dialectic has targeted and forced itself to the Islamic semiotics shield. Our study presumes the western culture as a pod culture and our weakness in creating the Other is not being recognized as a cultural collaboration. The philosophy of the Network is based on self and also other instead of polarized Self vs Other and its using a mixture of Self and Other. Based on Umwelt theory, children productions have a conservative approach to society and its issues, traditions and history. On the other hand imported media emphasis is on social adherence, wealth, power and lifestyle. One of the most influential anti-hegemonic methods to encourage patriotism is cultural translation of imported Medias. In this case repetition and creativity was used effectively but it was necessary to create cultural Self and Other as an approach to attract and deflect, so that the aired media could have shown the traits of our cultural foundation.