روش شناسي ساخت و طراحي هستي نگاشت ها:مورد پژوهي حوزه علم سنجي

Methodology of Construction and Design of Ontologies: a Case Study of Scientometrics Field

هستي نگاشت از يك سو ابزاري مفيد جهت سازماندهي منابع و از سوي ديگر ابزاري مفيد جهت بازنمون دانش است. با پيشرفت فناور ي هاي وب معنايي، ساخت و طراحي هستي نگاشت ها جهت تسريع در اين روند، ضروري به نظر مي رسد. هدف پژوهش حاضر تبيين روش شناسي هاي موجود، طراحي مدل مفهومي حوزه علم سنجي، و مراحل ساخت هستي نگاشت آن با عنوان ScientometricsOnt است. پژوهش حاضر از نوع كاربردي و جامعه پژوهش شامل كتاب، مقاله، واژه نامه تخصصي، اصطلاحنامه، پايان نامه و طرح هاي پژوهشي حوزه علم سنجي به زبان فارسي است. به منظور گردآوري داده ها از پايگاه هاي اطلاعاتي داخلي و جستجو در منابع مرتبط استفاده شد. براي ايجاد مدل مفهومي حوزه علم سنجي و تبيين روابط و نمونه ها از رويكرد تحليل حوزه بهره جويي شد. روايي صوري و محتوايي مدل مفهومي علم سنجي توسط متخصصان حوزه علم سنجي مورد تأييد قرار گرفت. ابزار مورد استفاده جهت ساخت هستي نگاشت، نرم افزار پروتژه ويرايش 5 است. روش شناسي مورد استفاده، روش برمجو (2007) با اعمال برخي تغييرات بود. نتايج نشان داد كه هستي نگاشت علم سنجي در يازده كلاس اصلي شكل گرفت كه داراي 20 رابطه و 100 نمونه است. هستي نگاشت فوق مي تواند ابزاري مفيد و كارآمد براي بازنمون دانش در اين حوزه باشد. همچنين اين هستي نگاشت مي تواند مبنايي براي گسترش و توسعه اصطلاحات و مفاهيم آتي اين حوزه باشد.

Ontology is a useful tool for organizing resources and on the other hand is a useful tool for the knowledge representation. With the development of semantic web technologies, building and creating ontologies to expedite the process is necessary. The aim of the study is to explain the situation of methodologies, designing scientometrics conceptual model, and steps of ontology construction as ScientometricsOnt. The method of the study is applied research. The research population of the study is book, article, glossary, thesaurus, dissertation, and research projects of the field of scientometrics in Persian language. To collect terms internal databases are used and related resources are searched. For creating scientometrics conceptual model and explaining relationships and individuals domain analysis approach is used. The reliability and validity of scientometrics conceptual model have been approved by experts in the field of scientometrics. The tool for building ontology is Protégé 5 software. The used methodology was OAsys method Bermejo (2007) with some changes. The results revealed that Ontology of scientometrics was formed in eleven major class which has 20 relationships and 100 individuals. This ontology can be a very useful tool for better knowledge representation in this field. Also, Scientometrics ontology can be a basis for extending and developing terms and future concepts in the field.