بررسي ساختارهاي زايشي و سلول‌هاي ويژه‌شدة (ايديوبلاست‌ها) آنها در رقم مضافتي خرما (Phoenix dactylifera L. Mazafati cultivar)

(The studies of generative structures and their idioblasts in Mazafati cultivar of Phoenix dactylifera L. (Arecaceae

رقم مضافتي خرما (Phoenix dactylifera L. Mazafati cultivar) (Phoenix يكي از مهم‌ترين ارقام كشت‌شده در استان كرمان به‌ويژه شهرستان بم است. زيست‌شناختي گل، نقش مهمي در فهم تعيين جنسيت و تنظيم آن، روابط تكاملي و فيلوژنتيك تيرة خرما و ارتباط آن با تك‌لپه‌اي‌هاي ديگر و نيز نهان‌دانگان دارد. ساختار گل‌آذين و گل با روش‌هاي معمول سلول - بافت‌شناختي بررسي شدند. رفتار گل‌دهي از نوع Pleonanthy است كه در آن، با رشد رويشي شاخسارة منفرد، انشعابات گلي در زاوية برگ‌ها تشكيل مي‌شوند. مراحل اولية نمو گل‌هاي نر و ماده هنگامي انجام مي‌شوند كه هنوز اسپات‌ها نهان هستند و در زاوية دمبرگ‌ها ظاهر نشده‌اند. اسپات‌هاي ماده كوچك‌تر از نر هستند و گل‌هاي روشن‌تر دارند. گل‌پوش، سه‌تايي متمايز از هم با ايديوبلاست‌هاي فنل‌دار است. در مركز گل نر، مادگي ابتدايي و در پيرامون مادگي گل ماده آثار پرچم‌هاي ابتدايي ديده مي‌شوند كه به تغيير تكاملي از گل‌هاي نرماده به تك‌جنس و گياهان دوپايه اشاره مي‌كند. لاية مغذي، تك‌هسته‌اي و ترشحي است و تجزية لاية مياني در مقايسه با تيپ علف‌ هفت‌بند ديرتر و در مراحل اولية نمو دانه‌هاي گرده انجام مي‌شود. در اطراف رابط بساك، ايديوبلاست‌هاي فنل‌دار تمايز مي‌يابند كه ميزان و اندازة آنها در بلوغ افزايش و به محل شكوفايي امتداد مي‌يابند. دانه‌هاي گردة بالغ، كشيده، بيضي و تك شياري هستند. مادگي، سه‌برچه‌اي جدا است كه يكي از برچه‌ها به ميوه تمايز مي‌يابد و آثار دو برچة ديگر ممكن است همراة ميوة بالغ ديده ‌شود. تخمك واژگون، دوپوسته‌اي، داراي اسكلريد و ايديوبلاست‌هاي حاوي بلورهاي كلسيم اگزالات (رافيد) و فنليك‌ها‌ با اندازة متفاوت است.

Mazafati cultivar of date palm (Phoenix dactylifera L.) is one of the most important cultivars cultivated in Kerman province particularly in Bam. Studies of floral ontogenesis are key elements for understanding sex determination and its control, evolutionary relationships within the palm family and with respect to other monocot groups, as well as in angiosperms as a whole. Development of generative structures was studied using cyto-histological methods. Flowering behavior within single shoots is Pleonanthy in which flowering branches appear in leaves axils and continue to be produced as the palm continues its extension. Initial developmental stages occur while spathes are hided in leaf axil. Female spathes are smaller and have brighter flowers compared to male ones. Flowers contain three sepals and three petals that are distinguishable in shape. In staminate flowers, a rudimentary gynoecium and in pistillate flowers, a sterile androecium was observed suggesting a possible evolutionary movement from an ancestral hermaphrodite flower to the situation of unisexuality and dioecy. Secretary tapetum is degenerated during pollen differentiation. Middle layer degeneration occurs after pollen formation and during its development, thus, somewhat later compared to polygonum type. Phenolic idioplasts are observed in anther parachyma especially in connective location. Their size and number increase during maturation, extended to dehiscence place. Pollen grains are prolate, spindle shape and monocolpate. The gynocium is tricarpellate and apocarpous that only one carpel develops and the rudiments of other two may be observed with fruit. Anatropous ovule contains two integuments, sclereids and idioplasts containing calcium oxalates crystals (raphids) and phenolic compounds.