نگرشي تحليلي و انتقادي به اسناد بين المللي نظام مسئوليت و جبران خسارت در آلودگي هاي نفتي ناشي از حمل و نقل دريايي

An Analytical and Critical Analysis of International Instruments Governing Liability and Compensation of Oil Pollution Caused by Maritime Transport

نفت، يكي از مهم‌ترين آلاينده‌هاي محيط‌زيست است كه حمل‌ونقل آن، بيشتر از طريق دريا صورت مي‌گيرد؛ لذا محيط‌ زيست دريايي هميشه در معرض آلودگي است. با توجه به حوادث سال­هاي اخير، جامعه جهاني به ­تدريج اسناد بين ­المللي را تهيه و تصويب كرده تا موضوع «مسئوليت ناشي از آلودگي‌ نفتي» در دريا و نحوه جبران خسارت‌هاي واردشده معين شود. در عين‌ حال، اسنادي هم تصويب ‌شده كه با «پيش‌بيني» و «الزام به رعايت استانداردهايي»، چه در حمل‌ونقل، چه در كشتي‌ها و عوامل آن‌ها، سعي در «پيشگيري» از وقوع حادثه يا همكاري در جهت «كاهش آثار زيان‌بار» آن دارد. اين مقاله، ضمن طبقه‌بندي و معرفي اسناد بين‌المللي در اين حوزه، با مرور اجمالي آن‌ها، به تحليل نقاط قوّت و ضعف و مقايسه اين اسناد مي­ پردازد و مقررات مربوط به ‌نظام مسئوليت و پاسخ‌گويي را بررسي مي­ كند. مهم‌ترين پرسش اين است كه در اين ارتباط، چه اسناد و مقرراتي وجود دارد و كاركرد، ويژگي و كاستي هريك از آن‌ها چيست؟ محور بحث، «كنوانسيون مسئوليت مدني» 1969 است كه از اهميت ويژه­اي برخوردار است، چرا كه بسياري ديگر از اسنادي كه بعد از اين تاريخ تصويب ‌شده‌اند، ضمن حفظ اصول آن، بيشتر در جهت تكميل نواقص كنوانسيون مذكور بوده‌اند.

Oil is one of the most important environmental pollutants which is mostly transported across the sea. The marine environment is always at risk of contamination. Given the incidents that occurred during recent years, global society gradually developed and approved international instruments to address the issue of offshore oil pollution liability and compensation for relevant damages. At the same time, some instruments are approved which require compliance with the standards whether in transport or on ships and their agents and try to prevent accidents or collaborate to mitigate the harmful effects. In this paper, in addition to the classification and introduction of international instruments in this field, it has been tried to analyze the strengths and weaknesses of these instruments and compare them. The 1969 Convention on Civil Liability is extremely important in this regard because many of the instruments that have been approved after this date while maintaining its principles are more to complete its shortcomings.