بررسي خصوصيات فيزيولوژيك مؤثر بر بهبود عملكرد ارقام كلزا

به‌منظور مطالعه تغييرات خصوصيات فيزيولوژيك ارقام و لاين‌هاي كلزا و اثرات اين تغييرات بر بهبود پتانسيل عملكرد، آزمايشي طي سال‌هاي زراعي 94-1393 و 95-1394 در مجتمع آموزش عالي شيروان، خراسان شمالي انجام شد. در اين آزمايش 20 رقم و لاين كلزا در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار آزمايش شدند. به منظور بررسي شاخص‌هاي رشد، ارقام بر اساس تجزيه كلاستر به سه گروه با عملكرد بالا (Bilbao)، متوسط (كرج 3) و پايين (ساري‌گل) تقسيم شدند و از هر گروه يك نماينده انتخاب شد. ارقام از لحاظ خصوصيات فنولوژيك متنوع بودند به‌طوري كه ارقامي نظير ساري‌گل، طلايه، شيرالي، ظفر و زرفام زودتر از ساير ارقام به مرحله رسيدگي فيزيولوژيك رسيدند. همبستگي مثبت و معني‌دار دوام گل‌دهي با عملكرد (0.66=r) و تعداد خورجين در بوته (0.88=r) از اهميت اين دوره در تعيين عملكرد دانه دارد.از نظر شاخص سطح برگ، رقم Bilbao نسبت به دو رقم كرج 3 و ساري‌گل برتري داشت. همچنين رقم ساري‌گل زودتر از دو رقم ديگر به حداكثر شاخص سطح برگ رسيد. همبستگي قوي بين حداكثر تجمع ماده‌ي خشك و عملكرد دانه وجود داشت (0.81=r). شاخص‌هاي رشد از جمله CGR و RGR در سال اول به‌طور معني‌داري از سال دوم بيش‌تر بودند. مقدار ضريب خاموشي (K) در سال اول از 0.65 (شيرالي) تا 0.77 (ظفر و ساري‌گل) و در سال دوم از 0.63 (كرج 3) تا 0.80 (ظفر) متغير بود. متوسط كارايي مصرف نور به‌ترتيب در دو سال آزمايش 3.80 و 3.63 گرم بر مگاژول در متر مربع برآورد گرديد. به‌طور كلي عملكرد دانه در سال اول بيش‌تر از سال دوم انجام آزمايش بود. ميانگين عملكرد ارقام در سال اول 453.80 گرم در متر مربع و در سال دوم 401.84 گرم در متر مربع بود. بيش‌ترين عملكرد در سال نخست انجام آزمايش متعلق به ارقام Bilbao، Kodiak، SW102، GKH305 و Traviata با ميانگين عملكرد 495.55 گرم در متر مربع و كم‌ترين عملكرد متعلق به ارقام زرفام، ساري‌گل، طلايه، شيرالي و Modena با ميانگين عملكرد 370.48 گرم در متر مربع بود. بيش‌ترين عملكرد در سال دوم انجام آزمايش متعلق به ارقام Bilbao، GKH305، Slm046، L72، SW102، Kodiak و Traviata با ميانگين عملكرد 450.31 گرم در متر مربع و كم‌ترين ميزان عملكرد متعلق به ارقام طلايه، Opera، كرج3، Okapi، Modena، GKH2005 و كرج 1 با ميانگين عملكرد 349.66 گرم در متر مربع بود. به طور كلي ارقامي كه شاخص سطح برگ بالاتري داشتند و نيز زمان رسيدن به شاخص سطح برگ حداكثر، همزمان با تشعشع دريافتي بيش‌تر بود و هم‌چنين از تشعشع دريافتي با كارايي بالاتر بهره‌مند شدند، عملكرد بالاتري داشتند.