اثر نوع و مقدار زئوليت بر برخي خصوصيات شيميايي خاك تحت كشت زعفران

زعفران (Crocus sativus L.) گياهي نيمه‌گرمسيري است كه كشت آن در ايران سابقه طولاني داشته و عملكرد آن به خصوصيات شيميايي خاك وابسته است. زئوليت‌ها از جمله موادي هستند كه علاوه بر خاصيت حاصلخيزكنندگي خاك، قابليت اصلاح آن را نيز دارند. بنابراين؛ به منظور بررسي اثر زئوليت بر برخي خصوصيات شيميايي خاك (كلسيم، منيزيم، سديم، پتاسيم، كلر، بي‌كربنات، سولفات، واكنش خاك و هدايت الكتريكي) تحت كشت زعفران، آزمايشي در قالب طرح كاملاً تصادفي با هفت تيمار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه بيرجند در سال 1392 انجام شد. تيمارهاي مورد بررسي در اين تحقيق شامل نوع زئوليت (كلسيك: Zca، پتاسيك: Zk و تركيبي: Zs) در سه سطح (صفر M0:، 2: M2 و 6: M6 درصد وزني) با 9 تكرار بود. اين تيمارها با خاك آزمايش مخلوط شده و در گلدان‌هايي به قطر 30 سانتي‌متر و ارتفاع 35 سانتي‌متر ريخته شدند. پس از اتمام فصل زراعي، نمونه‌برداري از خاك از عمق 20-10 سانتي‌متري انجام شد. البته براي بررسي تغييرات هدايت الكتريكي از اعماق 10-0 و 30-20 سانتي‌متري نيز نمونه‌برداي شد. نتايج اثر نوع زئوليت بر تغيير خصوصيات شيميايي خاك نشان داد كه مقدار زئوليت تنها بر بي‌كربنات در سطح احتمال 5 درصد اثر معني‌داري داشت. اثر متقابل نوع و مقدار زئوليت در سطح احتمال 5 درصد بر كلسيم، منيزيم، كلر، بي‌كربنات، سولفات و pH و در سطح احتمال 1 درصد بر ميزان سديم و مجموع كاتيون‌ها معني‌داري شد؛ ولي مقدار زئوليت بر هيچ پارامتري اثر معني داري نداشت. مقايسه ميانگين ها نشان داد كه كاربرد زئوليت پتاسيك در هر دو سطح كاربرد بر سديم و بي كربنات خاك اثرگذار بود. از طرفي كاربرد زئوليرت كلسيك سبب تغيير EC خاك شد، به طوريكه در هر سه عمق نمونه برداري شده نسبت به ساير تيمارها EC كمتري داشت و سبب كاهش 1 / 3 تا 9 / 3 برابري كاهش EC نسبت به ابتداي آزمايش شد. براساس نتايج، استفاده از زئوليت كلسيمي در لايه هاي زيرين و كاربرد زئوليت پتاسيمي در لايه هاي سطحي خاك براي زراعت زعفران پيشنهاد مي شود. اين عمل سبب كاهش حركت املاح به سطح خاك شده و هدايت الكتريكي در ناحيه توسعه ريشه بنه زعفران را كاهش مي دهد.