بررسي تنوع مولكولي توده‌هاي مختلف برنج هاشمي شمال كشور با استفاده از نشانگرهاي ريزماهواره

توده هاي محلي برنج ايران از ديرباز در نقاط مختلف برنج خيز كشور كشت مي شوند. اين توده ها طي ساليان متمادي به شرايط محيطي مختلف سازگار شده اند و در نتيجه تنوع نسبتاً زيادي ممكن است در هر كدام از توده ها مشاهده شود. از چندين سال پيش تا كنون، كشت رقمي به نام هاشمي كه از ارقام محلي برنج ايراني است، رايج شده است، به طوري كه بيشتر سطح زير كشت استان گيلان و بخشي از نواحي استان مازندران و حتي برخي از استان هاي ديگر هم اكنون به رقم هاشمي اختصاص دارد. با اين حال، رقمي كه با يك نام واحد هاشمي در مناطق مختلف كشور كشت مي شود، از لحاظ ويژگي هاي مرفولوژيك نظير ارتفاع بوته و طول دوره رشد و حتي ويژگي هاي ظاهري دانه تنوع بسيار زيادي نشان مي دهد. اگرچه اثر عوامل محيطي بر ويژگي هاي مرفولوژيك بسيار زياد است، اما پرسش تحقيق حاضر اين بود كه آيا در درون اين رقم تنوع ژنتيكي وجود دارد؟ براي دستيابي به پاسخ مناسب، ابتدا 87 ژنوتيپ همگي با نام رقم هاشمي شامل 30 ژنوتيپ از غرب استان گيلان، 42 ژنوتيپ از شرق استان گيلان و 15 ژنوتيپ از استان مازندران جمع آوري و در مزرعه آزمايشي موسسه تحقيقات برنج كشور در رشت در سال 1393 كشت شدند و سپس تنوع مولكولي آن ها با 20 نشانگر ريزماهواره مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج حاصل از محاسبه همه شاخص هاي تنوع نشان داد كه تنوع نسبتاً زيادي در بين 87 ژنوتيپ مورد مطالعه وجود دارد و از اين رو مي توان نتيجه گيري كرد كه آنچه كه به نام رقم هاشمي در مناطق مختلف كشت مي شود، در حقيقت يك توده بسيار متنوع است كه در اثر استفاده از بذرهاي خود مصرفي و احتمالاً اختلاط فيزيكي بذر ارقام مختلف و در نتيجه نوتركيبي بين آن ها به يك توده بسيار متنوع تبديل شده است. بنابراين، پيشنهاد مي شود ضمن حفظ اين ژنوتيپ ها در بانك ژن برنج ايران و احتمالاً استفاده از ويژگي هاي مطلوب آن ها در برنامه هاي به نژادي، خالص سازي اين توده متنوع نيز انجام شود تا بذر خالص بهترين ژنوتيپ ها در اختيار كشاورزان قرار گيرد.