بررسي ژنتيكي عملكرد گندم و صفات وابسته به آن بااستفاده از تجزيه داي‌آلل تحت شرايط تنش خشكي

افزايش عملكرد دانه مهم ترين هدف به‌نژادگران در گندم است. از آنجا كه عملكرد دانه داراي توارث پلي ژنتيك است، مطالعه آن مشكل است. بر اين اساس، به‌نژادگران غالباً از اجزاي عملكرد براي بهبود آن استفاده مي كنند. جهت بررسي ژنتيكي عملكرد و صفات وابسته به آن در گندم،آزمايشي در قالب طرح دي‌آلل 7×7 يك طرفه تحت شرايط تنش خشكي در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه بيرجند طي سال زراعي  95-1394اجرا شد. ژنوتيپ‌ها شامل هفت والد (الوند، آنفارم9، چمران2، بك كراسروشن، قدس، افق و رقم محلي سرخ دانه) و 21 دورگ حاصل از آن ها طي سال زراعي 96-95 كشت شدند. تجزيه واريانس نشان داد كه در كليه صفات بين ژنوتيپ‌ها تفاوت معني‌دار وجود داشت.تجزيه داي‌آلل با روش گريفينگ نشان داد كه اثرات GCA و SCAبراي كليه صفات به استثناي شاخص برداشت معني‌دار بود. تجزيه داي‌آلل به روش هيمن نيز نشان داد كه جزء a (واريانس افزايشي)، جزء b (واريانس غالبيت)، جزء b2(فراواني نابرابر آلل هاي غالب و مغلوب) و جزء b3 (تركيب‏پذيري خصوصي) در بيش تر صفات معني دار بود. جزء b1(هتروزيس) نيز در همه‏ صفات به جزء شاخص برداشت، طول پدانكل، عملكرد زيستي، وزن ساقه و وزن سنبله معني دار شد و بنابراين هتروزيس براي اين صفات وجود داشت. در مجموع نتايج اين تحقيق نشان داد كه رقم محلي سرخ‌دانه و الوند به‌عنوان بهترين و رقم‌هاي افق، قدس و آنفارم9 ضعيف ترين والدين از نظر تركيب‌پذيري عمومي بودند.دورگ‌هاي قدس×سرخ‌دانه و آنفارم9×الوند نيز دورگ هاي مناسب و دورگ‌هاي افق×سرخ‌دانه و چمران2×سرخ‌دانه دورگ هاي ضعيفي در شرايط آب و هوايي بيرجند بودند.