اثر ارقام مختلف تجاري بادام روي واكنش هاي زيستي شته‌ي آردي بادامHyalopterus amygdali Blanch.(Hom., Aphididae) در شرايط مزرعه

استان آذربايجان‌شرقي يكي از مهم‌ترين مراكز عمده‌ي توليدكننده‌ي محصول بادام و نهال اصلاح شده‌ي اين گونه گياهي با ارزش در كشور است. درختان بادام در طول زندگي خود مورد حمله‌ي آفات متنوعي از جمله شته‌ها قرار مي‌گيرند. شته‌ي آرديHyalopterus amygdali (Blanchard, 1840)  گونه‌ي غالب در روي درختان بادام در استان آذربايجان شرقي است. اين آفت با تغذيه از شيره‌ي گياهي برگ و سرشاخه ي بادام خسارت قابل توجهي وارد مي‌سازد. مطالعه ي حاضر به منظور تشخيص برخي از ويژگي‌هاي آنتي‌بيوزي چند رقم تجاري بادام با نام‌هاي سهند (بومي منطقه)، شكوفه، آذر (ارقام اصلاح شده داخلي)، فرانيس و نوپلوس‌اولترا (ارقام خارجي)  روي شته‌ي آردي بادام تحت شرايط مزرعه اي انجام شد. صفات مورد اندازه‌گيري شامل تعيين درصد بقاي پوره‌ها، طول دوره‌ي نشو و نماي پورگي، شاخص رشد، قدرت باروري و نرخ ذاتي افزايش جمعيت (rm) حشرات كامل بي‌بال ‌شته اردي بادام بود. تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه بين ارقام مورد مطالعه بادام از نظر تأثير روي طول دوره‌ي نشو و نماي پورگي و قدرت باروري شته‌ي آردي بادام اختلاف معني‌داري وجود نداشته ولي اختلاف بين ميانگين نرخ ذاتي افزايش جمعيت (rm value) حشرات كامل بي‌بال در سطح احتمال پنج درصد معني‌دار است.  مطابق اين يافته ها، ميانگين كل ميزان بقاي پوره‌ها 86/3 ± 68 درصد، طول دوره‌ي نشو و نماي پورگي  11/0 ± 96/8 روز، تعداد نتاج توليد شده به ازاي يك فرد ماده 21/2 ± 02/38 پوره و نرخ ذاتي افزايش جمعيت برابر با 0043/0 ± 2581/0 ماده/ماده/روز به دست آمد. مقايسه‌ي گروهي ارقام اصلاح شده با رقم بومي منتخب از توده‌هاي منطقه (سهند) حاكي از وجود اختلاف معني‌دار بين رقم سهند با ارقام آذر، شكوفه، فرانيس و نوپلوس‌اولترا (ارقام اصلاح شده) در تمامي صفات مورد مطالعه در سطح احتمال يك درصد بود. شته هاي پرورش يافته روي رقم سهند داراي باروري كمتر و نرخ ذاتي افزايش جمعيت پايين تر بود. بنابراين مي توان اظهار نمود كه سهند در مقايسه با ساير ارقام به طور نسبي يك رقم مقاوم به شته ي آردي بادام است.