بررسي روابط متني قرآن (مطالعه موردي سوره احقاف)

امروزه مطالعات ميان‌رشته‌اي در تمامي علوم به‌ويژه علوم انساني از اهميّت زيادي برخوردارند. از جمله اين مطالعات، مي‌توان به مطالعات بين‌رشته‌اي علوم قرآني و زبان‌شناسي اشاره كرد. هدف از پژوهش حاضر، ارائه يك نظريّه معنايي نظام‌مند براي توجيه روابط متني موجود در قرآن مي‌باشد. در اين پژوهش، پژوهندگان به دنبال بررسي انسجام، پيوستگي و روابط متني در سوره احقاف مي‌باشد. بدين منظور، علاوه بر نظريّه انسجام، از نظريّه ربط كه از رويكردهاي جديد مطالعات زبان‌شناسي مي‌باشد، نيز استفاده شده است. در راستاي نيل به اين هدف، ابتدا متن سوره به چند حوزه معنايي تقسيم شده، سپس انسجام درون و بين‌آيه‌اي هر حوزه معنايي بررسي شده است. ربط هر حوزه معنايي و عوامل ارتباطي كه مجموعه‌اي از آيات را در يك حوزه معنايي قرار مي‌دهد، در مرحله بعد بررسي شده‌اند. در پايان انسجام بين همه حوزه‌هاي معنايي تشكيل‌دهنده سوره و نيز ربط و عوامل ربط بين‌حوزه‌اي نيز مشخّص شده‌اند. يافته‌هاي پژوهش پيش‌ رو حاكي از آن است كه آيات سوره احقاف علاوه بر انسجام درون و بين‌آيه‌اي، از انسجام بين‌حوزه‌اي نيز برخوردار است. آيه‌هاي هر حوزه معنايي و نيز حوزه‌هاي معنايي مختلف، از طريق عوامل ربط همچون شمول معنايي، ارجاع ضمير پيش‌آيندي، ارجاع ضمير پس‌آيندي، قياس، تقابل و تمثيل، به هم مرتبط مي‌شوند.