رابطه متقابل جامعه و ابتلاءهاي اجتماعي پيامبران (تحليل موردي داستان ابراهيم)

طبق رويكرد قرآن كريم، حيات انساني آميخته با آزمون است و تعالي و تكامل انساني رابطه‌اي متقابل با آن دارد. پيامبران اُسوه‌هاي عيني ابتلاء‌هاي الهي بودند و گزارش ابتلاء ايشان در قرآن با گزينشي هوشمندانه انجام شده‌است. برابر فرضيه اين پژوهش، پديداري ابتلاي پيامبران رابطه‌اي متقابل با شرايط فردي و اجتماعي آنان دارد. بنابراين، آزمون پيامبران متناسب با گفتمان جامعه روزگار آنان بوده‌است و شناخت اين گفتمان در تفسير اين ابتلاء‌ها امري ضروري است. از اين‌ رو، تحليل شرايط فرهنگي، اقتصادي و سياسي جامعه زيستي پيامبران، در تشخيص زمينه‌هاي اجتماعي ابتلاء ايشان كارآمد است و به دنبال آن، تصويري دقيق‌تر از چرايي، چگونگي و توجيه تنوع گونه‌هاي ابتلاء آنان در اختيار ما قرار مي‌دهد. مسئله اصلي اين پژوهش، تحليل زمينه‌هاي اجتماعي مؤثر در پديداري ابتلاء‌هاي قرآني حضرت ابراهيم(ع) به منزله اُسوه عيني فرازمندي در آزمون‌هاي الهي است. بدين منظور، پس از تبيين چيستي ابتلاء و مؤلفه‌هاي آن، با بررسي فضاي حاكم بر جامعه عهد ابراهيم(ع)، زمينه‌هاي پديداري ابتلاء‌هاي وي را ذيل نهادهاي اجتماعي مرتبط با آن تبيين مي‌كند. اين پژوهش، پيوند ميان گونه ابتلاء و شرايط اجتماعي عصر ابراهيم(ع) را نشان مي‌دهد و نسبت‌سنجي ويژگي‌هاي عصر پيامبران با ابتلاء ايشان را روشي براي تحليل ابتلاء اجتماعي پيامبران در قرآن مي‌داند.