كليدواژه :
AWBM , ISDI , SCS , SFBM , بارش و تبخير و رواناب , حوزه‌هاي آبخيز استان گلستان
چكيده فارسي :
اين پژوهش به‌منظور ارزيابي فرايندهاي هيدرولوژيكي و ظرفيت‌هاي آبي منطقه مورد بررسي و فراهم كردن ابزاري براي برآورد آبدهي و شبيه‌سازي رفتار حوزه‌هاي آبخيز در استان گلستان به انجام رسيد. با بررسي تعدادي از مدل‌ها، مدل‌هاي شبيه‌سازي SFBM ،AWBM2002 ،SCS و ISDI، پس از انجام اصلاحات و تطبيق با شرايط، انتخاب و در سطح كل حوضههاي داراي آمار به‌كار گرفته شد. تحليل نتايج مدل‌هاي توسعه يافته، پارامترهاي مدل، آستانه شروع رواناب، منحني تداوم جريان، خط برف، شاخص‌هاي خشكيدگي جريان و شاخص دبي پايه، تهيه و يا انجام شد. نتايج پژوهش نشان داد كه مدل‌هاي مورد استفاده به‌خوبي مي‌توانند مجموع رواناب، آب پايه و رواناب سطحي را در اين حوضه‌ها شبيه‌سازي كنند و قادرند با اطلاعات قابل دسترس پاسخ حوضههاي فاقد آمار را محاسبه كرده و از قابليت خوبي در طراحي و پژوهش برخوردار باشند. نتايج به‌دست آمده در برآورد آستانه شروع رواناب، نشان داد كه بيشترين مساحت استان داراي آستانه شروع رواناب بين پنج تا 10 ميلي‌متر است. اين محدوده آستانه شروع رواناب در گستره 61.51 درصد كل حوضههاي استان است. هرچه آستانه شروع رواناب كمتر باشد، نشان از قابليت نفوذپذيري كمتر و در نتيجه سيل‌خيزي بيشتر است، در نتيجه اكثر پهنه‌هاي حوضههاي استان مستعد سيل‌خيزي است. همچنين، نتايج نشان داد كه بالاترين مقدار آستانه شروع رواناب در حوضه بندرگز برابر با 20 ميلي‌متر بوده كه دبي ويژه حداكثر لحظه‌اي آن برابر با 0.27 متر مكعب بر ثانيه در كيلومتر مربع برآورد شد. كمترين مقدار آن نيز در حوضههاي آزادشهر و گنبد كاووس به‌ترتيب برابر با دو و چهار ميلي‌متر به‌دست آمده كه دبي ويژه حداكثر لحظه‌اي آن از 0.16 در حوضه گنبد كاووس تا 0.26 متر مكعب برثانيه در كيلومتر مربع در حوضه آزاد شهر است. نتايج ديگر پژوهش نشان مي‌دهد كه از بين حوضههاي مناطق مشابه، حوضه پاياب قطورچاي با مساحت 201.45 كيلومتر مربع با دبي ويژه حداكثر لحظه‌اي 0.49 متر مكعب برثانيه در كيلومتر مربع داراي بيشترين مقدار و حوضههاي شور مياني با مساحت 37.22 كيلومتر مربع و حوضه خليج گرگان با مساحت 291.62 كيلومتر مربع در محدوده استان با دبي 0.04 متر مكعب بر ثانيه در كيلومتر مربع داراي كمترين دبي ويژه حداكثر لحظه‌اي با دوره بازگشت 50 ساله است. نتايج روابط بين آستانه شروع رواناب با عوامل مورفو-اقليمي نشان داد كه آستانه شروع رواناب، بيشترين همبستگي را با عمق بارش دارد. نتايج حاصل از مدل خشكي نشان داد كه در مرحله اعتبارسنجي مدل با ضريب همبستگي بالا دبي را شبيه‌سازي كرده است.
چكيده لاتين :
This research was carried out to; evaluate the hydrological processes (rainfall, runoff, evaporation, infiltration, etc.), study the water capacity, to simulate the behavior of watersheds. After examining a number of simulation models, the SFBM, AWBM2002, SCS and ISDI were selected and adjusted. Data from 15 catchments and a representative watershed were used. The results such as, simulation parameters, runoff threshold, flow duration curve, snow line, flow recession curve, and base flow index are analysed. The results showed that the models, can well simulate the runoff, and are able to estimate response of ungauged catchments, and form a good capability for design and research. In more than 61.5% of the area, after a rainfall of 5 to 10 mm, runoff generates, hence it was concluded that most of the basins are susceptible to flooding. Also, the highest threshold value in the Bandar Gaz basin is 20 mm, with a maximum specific discharge of 0.27 m3/km2. The lowest value was obtained in Azadshahr and Gonbad-Kavoos basins, respectively, equal to 2 and 4 mm, with a specific instantaneous flow rate of 0.16 in the Gonbad-Kavo basin to 0.26 m3/km2 in the basin no. 171. Also, the highest threshold value in the Bandar Gaz basin is 20 mm, with a specific maximum discharge of 0.27 m3/km2. Among the basins of the similar areas, the Delour Qotorchai Basin with an area of 45.2 km2 with a maximum specific discharge of 0.49 m3/km2, the highest and middle Shor basins, with an area of 37.22 km2and Gorgan Bay with an area of 299.26 km2 with a discharge of 0.04 m3/sec/km2.The results indicated that the runoff threshold has a good correlation with precipitation. The results of the dryness model showed that the model with a high correlation coefficient (83%) simulated the discharge.
