ارزيابي پايداري عملكرد غده ژنوتيپ‌هاي سيب‌زميني (Solanum tuberosum L.) با استفاده از روش‌هاي ناپارامتري

Non-Parametric Stability Analysis of Tuber Yield in Potato (Solanum tuberosum L.) Genotypes

به ­منظور بررسي پايداري عملكرد غده، 15 ژنوتيپ سيب­ زميني با استفاده از روش ­هاي ناپارامتري در سه ايستگاه تحقيقاتي، طي دو سال و در قالب طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي با سه تكرار مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس نتايج تجزيه واريانس مركب، اثرات ژنوتيپ، محيط و اثر متقابل ژنوتيپ×محيط معني ­دار شد. نتايج تجزيه به مؤلفه ­هاي اصلي نشان داد كه دو مؤلفه اصلي اول 7/86 درصد واريانس متغيرهاي اوليه را توجيه مي­ كنند. باي­پلات مؤلفه اصلي اول (PC1) در مقابل مؤلفه اصلي دوم (PC2)، آماره ­هاي پايداري ناپارامتري مورد مطالعه در چهار گروه طبقه‌بندي كرد. تجزيه كلاستر ميانگين عملكرد غده و آماره ­هاي ناپارامتري، ژنوتيپ‌هاي سيب‌زميني مورد مطالعه را در دو گروه اصلي داد. بر اساس ميانگين رتبه همه آماره­ هاي ناپارامتري مورد مطالعه، ژنوتيپ­ هاي G1، G15، G5، G6، G12و G13 با داشتن كمترين ميانگين رتبه، پايدارترين و ژنوتيپ­ هاي G9، G11، G14، G3 و G7 با داشتن بيشترين ميانگين رتبه، ناپايدارترين ژنوتيپ­ ها بودند. با توجه به اينكه معيارهاي پايداري Ysi، R، TOP و LOW با ميانگين عملكرد (MY) و مفهوم ديناميك پايداري رابطه داشتند، بنابراين اين روش ­ها براي گزينش ژنوتيپ­ هاي پايدار با عملكرد بالا در سيب­ زميني مناسب هستند. بر اساس اين پارامترها ژنوتيپ ­هاي G5 با عملكرد غده 57/45 تن در هكتار و G1 با عملكرد غده 99/39 تن در هكتار به ­عنوان ژنوتيپ‌هاي پايدار با عملكرد بالا شناسايي شدند.

In order to study tuber yield stability of 15 potato genotypes, this research was carried out using randomized complete block design with three replications in three different research stations in Iran during two growing seasons. The combined analysis of variance indicated that the main effects of genotype (G), environment (E) and their interactions genotype and environmen (G×E) were highly significant (p < 0.01). The principal component analysis (PCA) based on rank correlation matrix indicated that the first two PCAs explained 86.7% of the variance of original variables. Based on bi-plot analysis, the stability parameters were classified into four groups. Clustering of the genotypes according to the mean yield and nonparametric stability statistics showed that there were two main clusters. Overall, according to mean rank of nonparametric stability parameters, G1, G15, G5, G6, G12 and G13 had the lowest variations and were recognized as the most stable genotypes. Genotypes G9, G11, G14, G3 and G7 had the highest values of mean rank of parameters and therefore, would be considered to be the most unstable. According to the present study, the stability measures Ysi, R, TOP and LOW were associated with mean yield (MY) and the dynamic concept of stability. Therefore, these procedures were suitable for selecting stable and high yielding genotypes. Based on these parameters, genotypes G5 (45.57 t/ha) and G1 (39.99 t/ha) were identified as high yield stable genotypes.