تحليل اقتصادي توليد و كارايي فني واحدهاي دامداري صنعتي و نظام‌هاي دامداري سنتي وابسته به مراتع در شهرستان مراغه، آذربايجان شرقي

Economic analysis of production and technical efficiency of industrial and traditional animal husbandry systems in Maragheh, East Azarbaijan province

با توجه به بازدهي پائين و عدم صرفه اقتصادي دامداري­هاي سنتي وابسته به مرتع؛ ايجاد دامداري­هاي صنعتي با پرورش دام­هاي سنگين، ازجمله راهكارهاي پيشنهادي براي كاهش فشار دام سبك خارج از ظرفيت چرا، در مراتع معرفي‌شده است. از اين‌رو در پژوهش حاضر، به تحليل اقتصادي دامداري­هاي صنعتي و سنتي وابسته به مراتع در شهرستان مراغه پرداخته شد. جامعه آماري، واحدهاي دامداري صنعتي و سنتي شهرستان مراغه بوده و با استفاده از روش خوشه­اي دو مرحله­اي 21 پرسشنامه تكميل گرديد. براي برآورد تابع توليد از تابع توليد كاب- داگلاس استفاده شد. با استفاده از روش تحليل پوششي داده­­ها؛ كارايي فني با بازده ثابت نسبت به مقياس و كارايي فني با بازده متغير نسبت به مقياس محاسبه گرديد. نتايج نشان داد؛ ميانگين كارايي در دامداري­هاي صنعتي، كوچك روستايي و سنتي به ترتيب؛ 705/0، 541/0 و 511/0 مي­باشد. در مجموع از 21 واحد دامداري مورد پژوهش، 57 درصد آنها ناكارايي مقياس دارند كه مي­توانند با تغيير مقياس، كارايي بيشتري داشته باشند. تحليل نتايج نشان داد دامداري­هاي سنتي، به دليل عدم اصلاح نژاد دام­ها، نبود جايگاه مناسب براي نگهداري دام، عدم آگاهي دامداران از اصول علمي تغذيه و وجود بيماري­هاي مشترك و واگير دامي، نسبت به دامداري­هاي صنعتي از كارايي كمتري برخوردار مي­باشند. براي رسيدن به سودآوري اقتصادي مطلوب و كاهش فشار دام بر مراتع، ايجاد دامداري­هاي صنعتي با رعايت اصول فني و تا حد توان جايگزين كردن دام­هاي اصيل و اقتصادي بجاي دام­هاي بومي كم بازده و فاقد ارزش اقتصادي و دام سبك وابسته به مرتع، پيشنهاد مي­شود. اگرچه مقايسه دامداري­هاي سنتي و صنعتي نشان داد هر دو نظام از قابليت، توانمندي و محدوديت­هايي برخوردارند. لذا رهيافت پايدار، طراحي يك نظام دامداري با استفاده از توانمندي­ها و قابليت­هاي هر دو نظام و رفع محدوديت­هاي آنها مي­باشد .

Livestock husbandry moved partly from traditional to the industrial system with the purpose of gaining more economic benefits and reducing grazing impacts on rangeland ecosystems around the world. This study aimed to compare traditional and industrial animal husbandry from an economic point of view in Maragheh- East Azarbaijan. Twenty-one questionnaires were completed from industrial and traditional livestock husbandry units in Maragheh using a two-stage cluster sampling method. The Cobb-Douglas production function was used to estimate the production function. Data Envelopment Analysis (DEA) was used to calculate the technical efficiency with Constant Return to Scale (CRS) and Variable Returns to Scale (VRS) models. The results showed that the average efficiency in industrial, the small village and traditional livestock husbandry were 0.705, 0.541 and 0.511, respectively. Fifty-seven percent, of the 21 studied livestock husbandry units showed that their size of units was not appropriate, and they could be economical if their size increase. According to the results, traditional livestock husbandry was less economical due to its lack of livestock breeding, inappropriate livestock keeping places, insufficient knowledge of owners about scientific principles of livestock nutrition requirements, and the existence of common and contagious animal diseases compared to the industrial system. Optimal economic profitability and lower grazing pressure in rangelands can be achieved by the establishment of industrial livestock husbandry units, and replacement of low efficiency livestock with better livestock breeds. Comparing traditional and industrial livestock husbandry systems indicates that each system has its own capability and limitations. Designing a livestock husbandry model using the capabilities of both systems can facilitate a sustainable livestock production in the study area.