بررسي همگرايي حكمراني دانشگاهي و كنش هاي شبه تجاري در آموزش عالي ايران

The Study of the Convergence of University Governance and Quasi-Market Actions in Iran's Higher Education

در سال­هاي اخير و با توجه به ظهور انديشه­ هاي جديد همچون رويكرد نوين مديريت عمومي، جوامع و اقتصادهاي دانش ­بنيان و جهاني‌شدن؛ مفاهيم كارايي، اثربخشي و پاسخ­گويي در بخش عمومي، توجه بيشتري را به خود معطوف كرده­ اند. آموزش عالي ايران نيز مستثنا از اين تحولات نبوده است و سعي در تغيير رويكرد خود در جهت تجاري­ سازي فعاليت­هاي دانشگاه و همخواني بيشتر با تغييرات محيطي داشته است. در اين راستا هدف اصلي پژوهش حاضر، بررسي همگرايي حكمراني دانشگاهي و كنش ­هاي شبه­ تجاري در آموزش عالي ايران بوده است. به‌ منظور دستيابي به اين هدف رويكرد تركيبي- متوالي مدنظر قرار گرفت، در مرحله كيفي پژوهش، با مرور اسناد و پژوهش­هاي موجود و در ادامه انجام مصاحبه ­هاي عميق نيمه ساختارمند با 9 نفر از خبرگان آموزش عالي به‌صورت هدفمند و تا مرحله اشباع نظري، شاخص ­هاي حكمراني شبه ­تجاري (بازار گرا)، در مدلي شامل چهار بعد: زمينه­ اي، مالي، علمي و سازماني، شناسايي شدند. در گام بعد، به‌منظور اجراي تحليل عاملي تأييدي، اين شاخص­ها، در اختيار مشاركت­ كنندگان بخش كمي پژوهش قرار گرفت. شاخص ­هاي نكوئي برازش نشان از تأييد مدل پژوهش داشت و مقايسه ميانگين نمونه و ميانگين مفروض با استفاده از آزمون T تك نمونه ­اي، حاكي از عدم همگرايي حكمراني دانشگاهي در آموزش عالي ايران با رويكرد شبه ­تجاري مصرح در اسناد بالادستي آموزش عالي ايران داشت.

In recent years, due to the emergence of new ideas such as the new public management approach, knowledge-based societies and economies, and globalization, the concepts of efficiency, effectiveness, and accountability in the public sector have attracted more attention to themselves. In this regard, Higher education in Iran has been influenced by the upstream documents, to shift its governance approach towards commercialization. The main purpose of this paper is the study of the convergence of university governance and quasi-market actions in Iran's higher education. In order to achieve this goal, a mixed-sequential approach was used. In the qualitative phase of research, by reviewing the existing documents and researches and conducting semi-structured in-depth interviews with 9 purposefully selected experts in the field of higher education, continued to achieve theoretical saturation, indicators of market-oriented governance (quasi-commercial) were identified. This model includes four dimensions as follows: contextual, financial, scientific and organizational. In order to validate the theoretical model, the confirmatory factor analysis was performed. Goodness-of-fit Indices showed confirmation of the research model and comparing the mean of the sample and the assumed mean by using one-sample t-test indicated that the university governance in Iran's higher education was not consistent with the commercialization approach proposed in the upstream documents.