كليدواژه :
پايداري اكولوژيكي , كلان شهر تبريز , معادلات ساختاري , تحليل چند متغيّره
چكيده فارسي :
طي ساليان اخير، رابطۀ متوازن انسان با طبيعت با توسعۀ شهريِ سريع و اقدامات ناسنجيده و مخرب انسان در بهره‌‌برداري بيش از حد از منابع شهري، منجر به برهم‌‌خوردن اين رابطه شده و محيط‌‌‌‌هاي شهريِ شكننده و ناپايداري را به‌‌وجود آورده است. پژوهش حاضر با هدف بررسي ميزان پايداري اكولوژيكي شهري منطقۀ يك كلانشهر تبريز، با 59 مؤلفۀ پايداري در قالب 4 شاخص محيط زيستي، اجتماعي، اقتصادي و كالبدي با استفاده از روش معادلات ساختاري(SIM) و تحليل چند‌‌متغيّرۀ فازي (WLC) در محيط GIS انجام شده است. در اين پژوهش كه با ماهيت كاربردي- عملي و روش توصيفي- تجربي است، به‌‌منظور گردآوري دادهها، از پرسشنامۀ محقق‌‌ساخته استفاده شده است. ضريب پايايي پرسشنامه با آلفاي كرونباخ، 0.93 برآورد شد. نمونۀ آماري مشتمل‌‌بر 382 نفر از ساكنان منطقۀ يك تبريز به‌‌طور تصادفي انتخاب شده است. با استفاده از آزمون رگرسيون خطي در نرم‌‌افزار SPSS، اولويت‌‌بندي شاخصهاي پنهان و با استفاده از آزمون بارهاي عاملي در نرم‌‌افزار LISREL، شاخصهاي آشكار براساس درجه اهميت و تأثيرگذاري اولويت‌‌بندي و خلاصه‌‌سازي شدند و براي تهيۀ نقشۀ شاخصهاي مؤثر، از مدل منطق فازي در قالب GIS استفاده شده است. نتايج حاصل از تحليل دادهها نشان مي‌‌‌‌دهد كه همۀ قسمت‌‌‌‌هاي منطقۀ يك كلانشهر تبريز پايدار نيست؛ به‌‌طوري كه محله‌‌هاي شمالي در سطوح پايين پايداري اكولوژيكي شهري و محله‌‌هاي مياني در سطوح متوسط و محله‌‌هاي جنوبي و جنوب شرقي در سطوح بالاي پايداري قرار دارند؛ بنابراين عوامل مؤثر در اين سطوح پايداريِ ناموزون در سطح منطقۀ يك به‌‌ترتيب اهميت اولويت‌‌بندي شده‌‌‌‌اند، به‌‌طوري كه شاخص محيط زيستي با 46.2 درصد، شاخص اجتماعي با 30.1 درصد، شاخص اقتصادي با 19.7درصد و شاخص كالبدي با 4 درصد به‌‌ترتيب اولويت، در اين پايداري نامتوازن سهيم بوده‌‌‌‌اند كه با ارائۀ پيشنهادهايي، بر تقويت شاخصهاي مؤثر براساس اولويت آن‌‌ها تأكيد شده است.
چكيده لاتين :
In recent years the balanced relationship between human and nature has been disrupted by rapid urban development and unbridled and destructive actions by the overexploitation of urban resources, resulting in fragile and volatile urban environments. So the present study was conducted to investigate the urban ecological sustainability of Region 1, Tabriz metropolis with 59 sustainability components in four environmental, social, economic, and physical groups using the Structural Equation (SIM) and Fuzzy Multivariate Analysis, and weighted linear combination (WLC) in GIS environment. The present research is applied, from the perspective of nature, and descriptive-empirical, from that of method. A researcher-made questionnaire were used to gather required data. The reliability coefficient of the questionnaire (0.93) was evaluated using Cronbach's alpha. A sample of 382 residents of Region 1 in Tabriz metropolitan was randomly selected. Using Linear regression test in the SPSS software, latent indicators were ranked and using factor loadings test in the LISREL software, observed indicators were ranked and summarized according to the importance and effectiveness levels. The fuzzy logic model in the form of GIS was used to prepare the map of influencing indicators. The results of the data analysis indicate that all parts of the Region1 of Tabriz metropolitan area have are not sustainable, so that the northern, middle, and southern and southeastern neighborhoods are at low, middle, and high levels of sustainability, respectively. Therefore, the influencing factors at these irregular levels of sustainability in Region 1 were prioritized. Accordingly, environmental, social, economic, and physical indicators with respectively 46.2%, 30.1%, 19.7%, and 4%, play role, in order of priority, in this unbalanced sustainability. Hence, strengthening the influencing indicators based on their priorities was emphasized by offering a number of recommendations.
