ادوار شعر فارسي در افغانستان (از مشروطه اول تا سقوط سلطنت آل‌يحيي)

Periods of Persian poetry in Afghanistan(Since the beginning of the first constitutional movement untile the overthrow of Ale Yahya monarchy

نقطه آغاز تحولات ادبي در افغانستان معاصر‌، جنبش مشروطه خواهي است. شعر مشروطيت، به عنوان نخستين جريان شعر معاصر، دگرگوني عميقي در مضمون و زبان شعر افغانستان به وجود آورد كه مي‌توانست زمينه‌ساز تحولات بيشتر و ظهور جريان هاي ديگر در شعر افغانستان باشد؛ اما شكست جنبش و بازگشت استبداد مانع از تحقق اين امر گرديد. پس از مشروطيت در افغانستان جريان شعر رمانتيك شكل گرفت و در سالهاي پاياني حكومت آل‌يحيي جريان شعر مقاومت با دو شعبه شعر مقاومت سوسياليستي و شعر مقاومت اسلامي پديد آمد. اين مقاله كوشيده است ضمن واكاوي عوامل سياسي اجتماعي موثر در تحولات شعر معاصر افغانستان، جريان هاي شعر افغانستان را از آغاز جنبش مشروطه‌خواهي تا سقوط سلطنت ظاهرشاه، با روش توصيفي تحليلي بررسي نمايد. يافته‌هاي پژوهش، نشان مي‌دهد؛ بعد از شكست جنبش مشروطيت در افغانستان، شاعران در پيله فرديت خود فرورفته، به مضامين تغزّلي پيش از مشروطه رجعت كردند و تنها جريان شعري فراگير تا دهه پنجاه در اين كشور، رمانتيسمي برخاسته از بي‌عملي دوران استبداد است كه از نظر صورت و سيرت به شدت تحت تاثير اشعار شاعران رمانتيك‌ در ايران قرار دارد. جريان‌هاي شعري ديگر؛ نظير رئاليسم سوسياليستي، شعر مقاومت اسلامي و شعر آوانگارد از اواخر دهه چهل و اوايل دهه پنجاه به تدريج در افغانستان شكل‌گرفته ‌است.

The point of the beginning of literary transformation in contemporary Afghanistan is the constitutional movement. The Constitutional Poetry, as the first contemporary poetry stream, made a profound transformation in the content and poem of Afghanistan. This transformation could pave the way for further developments and the emergence of other currents in Afghan poetry, but the failure of the movement and the return of tyranny prevented this from happening. After the Constitutional Revolution in Afghanistan, the flow of romantic poetry began an‎d in the final years of the AleYaha rule, the poetry of resistance began with two branches of poetry of socialist resistance and poetry of Islamic resistance. This paper attempts to examine the Socio-political factors affecting the development of contemporary poetry in Afghanistan, through the descriptive-analytical method, from the beginning of the constitutional movement Until the fall of the reign of Zahir Shah. Findings of the research show that After the defeat of the Constitutional Movement in Afghanistan, the poets have fallen into a pile of individuality and returned to lyrical themes before the Constitutional Revolution. The only sweeping poetry until the fifties in the country was romanticism that came from the tyranny of the era of oppression, which is strongly influenced by poems by romantic poets in Iran. Other poetry currents, such as socialist realism, Islamic resistance poetry, and avant-garde poetry have gradually developed in Afghanistan since the late 1960s and early 1950s.