كارك و چشم انداز امنيت انرژي در آسياي مركزي

برنامه «همكاري اقتصادي منطقه اي آسياي مركزي» موسوم به كارك يك گردهمآيي منطقهاي با حضور 11 كشور از آسياي مركزي، جنوب آسيا، قفقاز جنوبي و چين است كه در سال 2001 از سوي بانك توسعه آسيايي تأسيس شد و دستاوردهاي قابل ملاحظهاي را در همكاري اقتصادي منطقه اي به ويژه در چهار حيطه داراي اولويت «حمل ونقل، انرژي، تسهيل تجارت و خطمشي تجاري» به ثبت رسانده است. كارك از طريق برنامه كار انرژي در صدد است با تدوين راهبردها و طرحهايي در زمينه مشاركت آسياي مركزي-جنوب آسيا و درون آسياي مركزي، امنيت انرژي منطقه را ارتقا بخشد. با اينهمه، كارك براي نيل به اين هدف با چالشهايي مواجه است كه بخش عمدهاي از آنها به خود اين ابتكار بازميگردد. مقاله حاضر نيز درپي يافتن پاسخي براي اين پرسش است كه «آيا برنامه كار انرژي كارك، ظرفيت ارتقاي امنيت انرژي در آسياي مركزي را دارد و چرا؟» فرضيه آغازين مقاله اين بوده است كه «كارك، اگرچه مهمترين ابتكار منطقه اي براي توسعه سطح امنيت انرژي در آسياي مركزي محسوب ميشود، اما به دلايلي همچون در اولويت قراردادن طرحهاي دوجانبه/چندجانبه درعوض طرح هاي منطقه اي همه جانبه؛ تمركز بر سودآوري براي سرمايه گذاران به جاي انتقال فناوري به درون منطقه؛ و عدم تثبيت به مثابه موجوديتي حقيقتا منطقه اي و مستقر در منطقه آسياي مركزي از ظرفيت بالايي براي ارتقاي امنيت انرژي در آسياي مركزي برخوردار نيست». يافته هاي مقاله نيز كه به شيوه توصيفي-تحليلي و با روش اسنادي-كتابخانه اي انجام پذيرفته است، نشان از صدق اين فرضيه دارد.