عنوان مقاله :
رويكردهاي خاورشناسان در تاريخ‌نگاري فرش ايران از 1850 تا 1950 ميلادي و آسيب‌شناسي آن‌ها
عنوان به زبان ديگر :
The orientalists’ approaches in historiography of the Iranian carpet between 1850 and 1950, and, finding their faults
پديد آورندگان :
شادلو، داود دانشگاه شاهد , شيرازي، علي اصغر دانشگاه شاهد
كليدواژه :
تاريخ‌نگاري , خاورشناسان , فرش ايران , مكتب برلين , مكتب وين
چكيده فارسي :
شرق‌گرايي در اروپا در سدهي نوزده ميلادي گسترش يافت و خاورشناسان بسياري با انگيزه‌هاي متفاوت راهي مشرق‌زمين شدند و به پژوهش و نگارش درباره‌ي جامعه، فرهنگ، تمدن و هنر شرقي ازجمله فرش پرداختند. از مهم‌ترين مواردي كه خاورشناسان به آن توجه نشان دادند تاريخ‌نگاري فرش‌هاي شرقي، بررسي طرح‌ها و نقوش و جغرافياي بافت فرش‌ها بود. هدف اين مقاله شناسايي و بررسي منابع و رويكردهاي خاورشناسان درباره‌ي فرش ايران و بررسي آسيب‌شناسي آثار ايشان است.
اين مقاله به شيوه‌ي توصيفي و تحليلي و روش گردآوري آن به‌صورت اسنادي است. جامعه‌ي آماري، آثار در دسترس خاورشناسان (كتاب، مقاله، كاتالوگ نمايشگاه) در بازه‌ي زماني نيمه‌ي دوم سدهي نوزدهم تا نيمه نخست سدهي بيستم ميلادي مي‌باشد. روش تجزيه‌وتحليل دادهها روش كيفي است.
نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد خاورشناسان با دو رويكرد كه زيرمجموعه‌ي دو مكتب برلين و وين دسته‌بندي مي‌شود به تاريخ‌نگاري و پژوهش درباره‌ي فرش‌هاي ايراني پرداخته‌اند و آثاري كه از آنان برجاي مانده است در دو دسته‌ي منابع تاريخي و اطلاع تاريخي جا مي‌گيرد و اين آثار منبع مستقيم تاريخ‌نگاري نيستند. از ديگر نتايج اين تحقيق بررسي اصلي‌ترين كاستي‌هاي مطالعات خاورشناسان است كه عبارت‌اند از: تمركز صرف بر مطالعات كتابخانه‌اي و فرش‌هاي موزه‌اي؛ عدم توجه به تحقيقات ميداني؛ قطعي پنداشتن دادهها و فرضيات خود؛ نسبت دادن نادرست فرش‌ها به مناطق خاص؛ تاريخ‌گذاري‌هاي نادرست با دلايل ناموجه؛ عدم توجه به بسترهاي توليد فرش و جدا كردن هنر از خاستگاه بومي و فرهنگي خود. بااين‌حال مطالعات خاورشناسان به‌ويژه در روش تجزيه‌وتحليل علمي دادهها، تأثير بسياري بر نوشته‌هاي پژوهشگران ايراني گذاشته است كه اين مقاله به آن مي‌پردازد.
چكيده لاتين :
During 19th century a wave of orientalism culminated and lots of orientalists departed for the eastern lands with various motivations. They started to research and write on the eastern societies, cultures, civilizations and arts, including carpets. Historiography, study of motives and designs and weave-geography of eastern carpets were of the most important points orientalists focused on. This paper is to recognize and study on the orientalists’ resources and their approach to the Iranian carpet and also to find their faults.
This is a documentary research and its method is descriptive and analytical. The statistical population is the orientalists’ available written works (books, articles and exhibition catalogues) which are written between 1850 and 1950. The method of analysis is qualitative.
The research’s results indicate orientalists’ approaches are categorized into two basic groups (Berlin and Wien Schools), but their written works cannot be assumed as historiography, but as historical sources.
The main defects in orientalists’ studies are: their mere focus on museum carpets and library studies, inattention to empirical research, assuming their data and results as definite facts, determining false weave places for carpets, faults in dating, inattention to the carpets’ origins and cultural grounds. However, the Iranian researchers are deeply influenced by the orientalists’ researches and historiographies, and this paper focuses on these influences.
