گونه شناسي شكل و چيدمان سنگ در بناهاي ساساني

معماري دورة ساساني از نظر فنشناسي و معرفي عناصر سازهاي جديد، هويتي متمايز را در تاريخ معماري ايراني كسب كرده است. در معماري اين دوره استفاده از سنگ به شكلهاي مختلف سازه اي (با كاركرد سازهاي)، بسيار چشمگير و متنوع است. ايجاد ايوانها و گنبدهاي عظيم احتياج به جرزهاي ضخيم و مستحكمي داشت كه احداث آن با سنگ ميسر بود. نحوة استفاده از سنگ در ساختمانهاي دورة ساساني از دو منظر شكل و نحوة چيدمان قابل بررسي است. سنگهاي پاكتراش و لاشه دو گروه عمدة سنگهاي به كاررفته هستند كه هر يك به دستههاي كوچكتري تفكيك ميشوند. روش چيدمان سنگ ها نيز براي هر يك از اين دو دسته متفاوت است و باز به زيرگروههاي بيشتري تقسيم ميشوند. در اين مقاله به معرفي كلية گروهها و زيرگروههاي شكلها و چيدمان سنگها در بناهاي ساساني و ذكر برخي نمونه هاي به كاررفته در اين دورة تاريخي پرداخته ام. در اين حين خصوصيات مربوط به شكل و چيدمان سنگ ها، كه بتواند شاخص معماري ساساني در شناسايي و مطالعة بيشتر آن باشد، تبيين شده است. نتيجه اين تحقيق، مطالعة تطبيقي معماري ساساني و ديگر دورهها همچون دوران پس از اسلام و پارتي و هخامنشي و تمايز آثار مربوط به اين دوره ها را ميسر ميسازد.