مقايسه دو ديدگاه در مورد بيماري هاري ديدگاه كتاب طب اكبري (از كتب طب سنتي) و آخرين دستورالعمل كشوري مبارزه با هاري

Comparing Two Viewpoints about Rabies: TEBBE-AKBARI (Persian Medicine Book) and National Guidelines for Rabies Control

سابقه و هدف: هاري بيماري ويروسي است كه از طريق گزش حيوانات آلوده (عمدتا سگ) به انسان منتقل مي‌شود. عدم امكان بهبودي و مرگ دردناك كليه مبتلايان به اين بيماري زئونوز، آن را در طول تاريخ زندگي بشريت همواره جزو اولويت‌هاي سلامتي قرار داده است، در كتب اطباي قديم ايران زمين نيز نكات جالبي در خصوص هاري نگاشته شده كه بازخواني و مقايسه آن با آخرين يافته‌هاي علمي، علاوه بر آشنايي با ديدگاه‌هاي اين حكما، مي‌تواند ما را با مطالب هم چنان ارزنده‌اي روبرو سازد. مواد و روش‌ها:. در اين پژوهش كتاب طب اكبري، به عنوان نمونه‌اي از ديدگاه حكما انتخاب و مطالب مربوط به هاري آن استخراج گرديد. سپس مطالب آخرين دستورالعمل كشوري هاري (حاوي آخرين يافته هاي علمي و رويكرد برخورد با بيماري) نيز استخراج و نتايج در قالب جداولي شامل اتيولوژي، علايم، تشخيص و درمان بيماري دسته‌بندي و مورد مقايسه قرار گرفتند. يافته‌ها:. تقريباً تمام ديدگاه‌هاي كتاب طب اكبري در خصوص اتيولوژي، علايم و درمان بيماري هاري و نحوه رويكرد به اين بيماري مشابه و قابل مقايسه با آخرين دستورالعمل كشوري مي‌باشد. اما در برخي قسمت‌هاي درمان (از جمله واكسيناسيون) و نيز نحوه تشخيص ميكروسكوپيك بيماري پيشرفت‌هاي قابل ملاحظه اي در طب امروز روي داده است كه سبب كنار گذاشته شدن روش‌هاي قبلي تشخيصي گرديده است. استنتاج: شايد با تاملي بيش‌تر در متون طبي گذشته و به راحتي رد نشدن از كنار دانش موجود در اين متون و انجام پژوهش‌هاي مبتني بر شواهد بتوان به روش‌هاي تشخيصي ساده‌تر و كم هزينه‌تري در قياس با روش‌هاي پرهزينه امروزي دست يافت.

Background and purpose: Rabies is a viral disease that is usually transferred to humans through the bites of infected animals (especially dogs). Difficult treatment and painful death in all patients makes it a major public health concern. There are some interesting points about the rabies in Traditional Medicine resources, especially in Persian Medicine. Materials and methods: In this study the book entitled Tebbe Akbari was used as an invaluable source of Persian Traditional Medicine which is a complete and practical collection about many diseases. The information about rabies was extracted from the book. Also, the latest version of National Guidelines for Rabies Control was used. Data from both sources were compared with each other including etiology, symptoms, diagnosis, and treatment. Results: Almost all points about rabies in Tebbe Akbari were found similar to the national guidelines recommended for rabies control. However, recent improvements in treatment, especially vaccination and microscopic methods in diagnosis of the disease have led to stop using traditional diagnostic methods. Conclusion: Probably more knowledge and awareness about traditional medicine books and performing evidence based studies could help in finding more simple and less expensive diagnostic methods.