شواهد زمين‌شناسي و زمين‌ريخت‌شناسي مبني بر فعاليت گسله‌هاي بخش شمالي ساوه (ايران مركزي)

شهرستان‌هاي قم و ساوه از ديدگاه زمين‌شناسي در محل پيوند دو ايالت لرزه زمين‌ساختي ايران مركزي و البرز قرار دارد. از گسله‌هاي فعالي كه در اين منطقه معرفي شده‌اند مي‌توان به گسله كوشك نصرت اشاره كرد. در راستاي اين گسله تاكنون زمين‌لرزه دستگاهي و يا تاريخي گزارش نشده است. اين گسله از دو روند نزديك به خاوري- باختري و شمال باختري شكل گرفته است و بيشترين بخش آن از ميان توده‌هاي سنگي با سن‌هاي مزوزوئيك و ائوسن مي‌گذرد. بخش كوچكي از اين گسله آبرفت‌هاي جوان (پلايستوسن بالايي) را متأثر مي‌كند. براي مشخص شدن فعاليت زمين‌ساختي اين گسله براي محاسبات خطر، افزون بر پيمايش‌هاي ميداني روش‌هاي ديگري به‌كار گرفته شده‌اند. بر اساس مطالعات وضعيت تنش به روش زمين‌ساختي و لرزه‌اي شاهدي بر فعاليت بخش خاوري- باختري گسله به دست نمي‌آيد. برداشت‌هاي ميداني و مطالعه زهكش‌ها به‌طور مشخص نشان‌دهنده‌ي راستالغز بودن اين گسله با مؤلفه راست‌بر است كه با جهت تنش به‌دست‌آمده همخواني ندارد. روش‌هاي ديگري چون شاخص‌هاي مورفومتريك (شاخص هيپسومتري و شيب رودخانه) نيز يافته بالا را تأييد مي‌كنند. پرسش بعدي كه در ارتباط به بخش خاوري- باختري گسله كوشك نصرت مطرح مي‌شود ارتباط احتمالي آن با پايانه شمال باختري گسله سياه كوه است كه در جنوب شهر تهران قرار مي‌گيرد. با تكيه بر يافته‌هاي مورفوتكتونيكي و عكس‌هاي ماهواره‌اي به نظر مي‌رسد كه پيوندي ميان اين دو گسله وجود داشته باشد؛ هرچند كه پيگيري اين گسله به‌صورت يك خط واحد بر روي عكس‌هاي ماهواره‌اي مشخص نيست اما مي‌تواند گسله از خطوط ناپيوسته همراه با تداخل دو روند گسلي خاوري- باختري و شمال باختري از گسله كوشك نصرت (بخش خاوري- باختري آن) تا گسله سياه‌كوه تشكيل شده باشد.